Nguồn: Euromonitor
Sầu riêng được mệnh danh là “vua trái cây”, đặc sản nổi tiếng ở các xứ miệt vườn Nam Bộ. Hãy cùng khám phá loại trái cây danh tiếng này
Sầu riêng có nguồn gốc từ Đông Nam Á và được thế giới biết đến khoảng 600 năm về trước. Vào thế kỷ XIX, nhà tự nhiên học người Anh Alfred Russel Wallace đã mô tả thịt của nó như là “một món trứng sữa nồng hương vị hạnh nhân hảo hạng”.
Sầu riêng phân bố chủ yếu ở Indonesia (Nam Dương), Malaysia (Mã Lai) và Brunei, tuy nhiên có thể mọc ở những nơi có điều kiện khí hậu tương tự. Các vùng khác mà sầu riêng có thể mọc là Thái Lan, Mindanao (Philippines), Queensland ở Úc, Campuchia, Việt Nam, Lào, Ấn Độ, Sri Lanka và một phần của Hawaii.
1. Sầu riêng có 30 loại khác nhau nhưng chỉ 11 loại là ăn được
Sầu riêng có khoảng 500 loại khác nhau chỉ riêng ở Đông Nam Á. Có khoảng 100 loại sầu riêng ở Malaysia, với hơn 100 loại ở Indonesia. Thái Lan, nước xuất khẩu sầu riêng lớn nhất thế giới, tự hào có hơn 300 loại.
Chỉ khoảng 30 loài sầu riêng đã được xác định và có 11 loài được cho là có thể ăn được. Các biến thể không ăn được thường là mọc hoang dã có ít hoặc không có cùi và hạt to nên không thích hợp để ăn.
Sầu riêng không gai có thể xem là thú vị nhất trong họ hàng loài trái cây này. Sầu riêng không gai giống dừa hơn những người anh em khác. Ngoài ra sầu riêng ruột đỏ, còn được gọi là sầu riêng merah cũng đặc biệt không kém.
2. Giá cao nhất được trả cho một quả sầu riêng hơn 1,1 tỷ đồng
Loại sầu riêng đắt nhất ở Malaysia là Musang King và Black Thorn. Tuy nhiên, sầu riêng kanyao từ Thái Lan là loại độc nhất vô nhị đã được bán đấu giá với giá 1,5 triệu baht (1,1 tỷ đồng) vào năm 2019 tại Lễ hội Vua sầu riêng ở Nonthaburi.
Giống sầu riêng Kanyao là loại trái cây đắt nhất và được giới nhà giàu “săn lùng” nhiều nhất trên thế giới với hương vị thơm ngon đặc biệt, cơm mịn như kem và béo ngậy hiếm nơi nào có được.
3. Tên khoa học của sầu riêng bắt nguồn từ tiếng Mã Lai thế kỷ 16
Durio zibethinus là tên khoa học của loài phổ biến nhất mà chúng ta tiêu thụ ngày nay, với “durio” có nguồn gốc từ tiếng Mã Lai là sầu riêng.
Bởi vì vua của các loại trái cây có lần đầu tiên được tìm thấy ở Malaysia vì thế các nhà sử học tin rằng từ sầu riêng – durio trong ngôn ngữ địa phương là ghép của duri có nghĩa là gai và o – hậu tố hình thành danh từ, đã được sử dụng ở quần đảo Mã Lai ngay từ năm 1580.
4. Cây sầu riêng có thể sống hơn một thế kỷ
Cây sầu riêng có thể cao tới 50 mét và tồn tại từ 150 năm trở lên, mặc dù sản lượng trái của chúng giảm dần theo độ tuổi. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là chất lượng của trái cải thiện theo độ tuổi, đó có lẽ là lý do tại sao mọi người quảng cáo tuổi của cây khi bán sầu riêng.
Nói cách khác, trái càng có giá trị thì cây càng già. Cây sầu riêng lâu đời nhất thế giới, theo truyền thuyết, đã 300 tuổi và đến từ Thái Lan!
5. Loài trái cây vô cùng bổ dưỡng
Sầu riêng bao gồm 65% nước, 27% carbohydrate, 5% chất béo và 1% protein và rất giàu kali, chất xơ, sắt, vitamin C và phức hợp vitamin B. Nó cũng là một nguồn chất xơ tuyệt vời.
Sầu riêng được cho là có tác động tích cực đến hệ tiêu hóa, huyết áp và sức khỏe tim mạch, chống lão hóa, ối loạn chức năng tình dục, ung thư, sức khỏe của xương và thiếu máu. Nó cũng làm tăng HDL (cholesterol tốt) và thậm chí có thể giúp cải thiện mức serotonin có thể cải thiện tâm trạng của bạn và giảm bớt trầm cảm.
Hạt sầu riêng có thể ăn được tuy nhiên phải được luộc chín trước bởi vì hạt sống có chứa axit béo cyclopropene, một chất gây ung thư.
6. Sầu riêng là họ hàng với sake và mít, dâm bụt và ca cao
Sầu riêng có họ hàng với sa kê ( Artocarpis communis ) và mít ( A. heterophyllus ) tuy nhiên thú vị nhất là họ hàng xa với cây dâm bụt.
Sầu riêng là thành viên của họ cẩm quỳ Malvaceae, cũng bao gồm đậu bắp, dâm bụt, ca cao và bông, trong số các loại cây thương mại phổ biến khác. Các nhà khoa học đã từng phân loại sầu riêng là một phần của họ thực vật Bombacaceae.
Tuy nhiên, các nghiên cứu DNA được thực hiện vào cuối thế kỷ 20 đã tiết lộ rằng sầu riêng và dâm bụt có quan hệ họ hàng rất chặt chẽ. Sau đó chúng được phân loại lại thành Malvaceae, một họ thực vật lớn hơn.
7. Mùi hương gây chia rẽ
Thuộc tính nổi tiếng nhất của sầu riêng là mùi mạnh và khác thường. Mùi thơm khó chịu đến nỗi loại quả này bị cấm mang lên tàu điện ngầm ở Singapore và một số khách sạn ở Thái Lan, Nhật Bản và Hồng Kông.
Nào năm 2018, một chiếc máy bay dân dụng chở khách kèm 2 tấn sầu riêng đã tạm thời bị hạ cánh khi hành khách phàn nàn về loại mùi quá “nồng nàn”. Sau đó người ta phải bỏ lại loại hoa quả này để tiếp tục chuyến hành trình.
Hay như hồi 2019, một quả sầu riêng đã khiến hơn 500 người phải sơ tán khỏi thư viện của trường Đại học Canberra, Australia khi tưởng nhầm là khí gas bị rò rỉ.
Nguồn bài viết: Hàn Mai
Trong những năm gần đây, giá thanh long ở Trung Quốc đã liên tục giảm do hoạt động trồng trọt trong nước không ngừng mở rộng. Đồng thời, lượng thanh long nhập khẩu của Trung Quốc cũng giảm do trái cây trồng trong nước đang dần chiếm ưu thế trên thị trường.
Trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 8, mùa cao điểm cung cấp thanh long đã bắt đầu. Ở tỉnh Quảng Tây, vùng sản xuất thanh long lớn nhất Trung Quốc, giá đã giảm xuống mức thấp nhất hàng năm. Ví dụ, giá bán lẻ thanh long ruột đỏ tại một khu chợ ở thủ phủ Nam Ninh được ghi nhận ở mức khoảng 7 nhân dân tệ (0,96 USD)/kg, trong khi thanh long ruột trắng từ Việt Nam có giá khoảng 9 nhân dân tệ (1,24 USD)/kg. Tại một số quầy hàng trong chợ, giá thanh long ruột đỏ thậm chí còn giảm đáng kể xuống mức 10 nhân dân tệ (1,37 USD) cho 10 quả. Một đại diện từ vườn thanh long ở huyện Long An, Nam Ninh cho biết giá thanh long tại cổng trang trại đã giảm 1 nhân dân tệ (0,14 USD)/kg so với cùng kỳ năm ngoái.
Trước năm 2022, giá thanh long duy trì tương đối ổn định, thường ở mức khoảng 7 nhân dân tệ (0,96 USD) cho mỗi kg. Tuy nhiên, vào năm 2022, thời kỳ nhiệt đới cao điểm đã khiến lượng lớn trái cây ra thị trường gần như cùng lúc, dẫn đến sự giảm giá chỉ còn 1 nhân dân tệ (0,14 USD) cho mỗi quả. Đáng chú ý, trái cây có giá này hầu hết đều có kích thước nhỏ. Tuy nhiên, trong năm nay, các quả thanh long có giá 1 nhân dân tệ/quả lại có kích thước lớn hơn đáng kể. Hiện tượng giảm giá thanh long cũng được quan sát rộng rãi ở các thành phố khác trên khắp Trung Quốc.
Trong mùa đông, giá thanh long trung bình tại trang trại dao động từ 12 đến 16 nhân dân tệ (1,65–2,20 USD) mỗi kg. Ngược lại, giá trong những tháng mùa hè thấp hơn đáng kể, thường ở mức khoảng 2–4 nhân dân tệ (0,27–0,55 USD) mỗi kg. Tháng 7 và tháng 8 thường là thời điểm có giá thanh long thấp nhất. Vào thời gian gần Tết Trung thu vào tháng 9, giá bán lẻ thanh long ruột đỏ dần phục hồi lên mức 8–10 nhân dân tệ (1,10–1,37 USD) mỗi kg. Để tăng thu nhập, một số người trồng thanh long đã bắt đầu thay thế các loại thanh long có ruột màu đỏ bằng những loại có vỏ màu vàng, được gọi là quả kirin. Tuy nhiên, loại thanh long mới này có chi phí trồng trọt cao hơn và năng suất thấp hơn, nên giá tại trang trại ở Quảng Tây hiện đang ở mức trên 36 nhân dân tệ (4,94 USD)/kg.
Sự trồng thanh long ở tỉnh Quảng Tây đã bắt đầu từ cuối những năm 1990 và hiện có diện tích trồng khoảng 22.700 ha, chiếm khoảng 1/3 tổng diện tích trồng thanh long của Trung Quốc. Nam Ninh, thủ phủ của tỉnh, tự hào sở hữu diện tích trồng 12.700 ha và sản lượng hàng năm khoảng 450.000 tấn. Mùa thanh long tại Quảng Tây kéo dài từ tháng 5 đến tháng 12, với thời gian cung cấp hơn sáu tháng.
Sự gia tăng đáng kể trong sản xuất thanh long trong nước đã làm giảm lượng thanh long nhập khẩu đáng kể. Theo dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc, khối lượng nhập khẩu loại cây trồng này trong nửa đầu năm 2023 đã giảm đáng kể xuống 206.000 tấn, với giá trị 1,37 tỷ nhân dân tệ (187 triệu USD), giảm lần lượt là 50,4% và 42,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Chưa từng thấp như vậy trong vòng gần một thập kỷ. Trong nửa đầu năm nay, hầu hết thanh long nhập khẩu vào Trung Quốc, tức 99.9% trong tổng số, đều có nguồn gốc từ Việt Nam.
Nguồn: PRODUCE REORT
Nguồn: Euromonitor International
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong 6 tháng đầu năm nay, lượng nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc đã đạt con số 787.000 tấn và trị giá 3,83 tỷ đô la Mỹ, tương ứng với mức tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước là 57,1% và 64,9%. Đáng chú ý, tổng lượng nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc trong năm 2022 đạt 825.000 tấn và 4,04 tỷ đô la Mỹ, chỉ cao hơn một chút so với giá trị trong nửa đầu năm 2023, thể hiện sự mở rộng nhanh chóng của thị trường sầu riêng tại đây.
Theo thống kê từ Tổ chức Thương mại Thế giới, Trung Quốc đã trở thành quốc gia nhập khẩu và tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới vào năm 2022, chiếm 82% tỷ trọng tiêu thụ toàn cầu. Ngoài sản xuất nội địa hạn chế, Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu sầu riêng từ Thái Lan, Việt Nam và Philippines, trong đó Thái Lan chiếm phần lớn.
Trong 6 tháng đầu năm 2023, sầu riêng Thái Lan đã chiếm ưu thế trên thị trường Trung Quốc với lượng xuất khẩu khoảng 600.000 tấn, gấp hơn ba lần so với lượng nhập khẩu từ Việt Nam. Ngược lại, lượng xuất khẩu sầu riêng từ Philippines vào Trung Quốc trong cùng thời kỳ rất thấp, chỉ có tổng cộng 484 tấn. Về mặt giá cả, sầu riêng Thái Lan có giá cao nhất là 34,6 nhân dân tệ (4,77 đô la Mỹ) mỗi kilogram, trong khi sầu riêng Việt Nam và Philippines đạt mức tối đa 30,7 nhân dân tệ (4,23 đô la Mỹ) và 26,7 nhân dân tệ (3,68 đô la Mỹ) mỗi kilogram, tương ứng.
Tổng cộng, giá trị của sầu riêng trên thị trường Trung Quốc trong nửa đầu năm 2023 tăng 19,8% so với cùng kỳ năm 2022. Sự tăng này có thể được giải thích bởi sự phấn khích của người tiêu dùng đối với sầu riêng, các chiến dịch bán hàng trực tuyến và khuyến mãi đa dạng, và nhu cầu thị trường vượt qua cung cấp trong thời gian tiền thu hoạch mùa sầu riêng ở Thái Lan.
Tuy nhiên, vào cuối tháng 6, giá sầu riêng đã bắt đầu giảm do cung cấp nhiều hơn từ cả Nam Thái Lan và Việt Nam. Ngoài ra, nhiệt độ cao hơn ở Trung Quốc từ giữa tháng 6 đã dẫn đến giảm thời gian bảo quản của sầu riêng. Do đó, nửa sau của tháng 6 đã thấy sự có mặt rất nhiều của sầu riêng trên thị trường Trung Quốc nhưng chất lượng không đồng đều. Hơn nữa, thời tiết nóng và ẩm ướt đã khiến nhiều người tiêu dùng Trung Quốc chọn các loại trái cây có sự tươi mát, nhiều nước hơn.
Năm 2021, nhập khẩu sầu riêng Thái Lan của Trung Quốc đạt 822.000 tấn và 4,25 tỷ đô la Mỹ, đánh dấu mức nhập khẩu cao nhất trong 6 năm. Tuy nhiên, vào năm 2022, con số này giảm xuống còn 784.000 tấn và 3,85 tỷ đô la Mỹ. Cùng năm đó, Trung Quốc bắt đầu nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam, với lượng và giá trị nhập khẩu trong năm đầu tiên đạt 41.000 tấn và 188 triệu đô la Mỹ.
Trong 6 tháng đầu năm 2023, Trung Quốc đã nhập khẩu 606.900 tấn sầu riêng từ Thái Lan, với trị giá 3,03 tỷ đô la Mỹ, tương ứng với sự tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước là 19,2% và 23,2%. Trong khi đó, lượng nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam của Trung Quốc đạt 186.000 tấn và 823 triệu đô la Mỹ. Hiện nay, sầu riêng Thái Lan vẫn giữ vị thế mạnh mẽ trên thị trường Trung Quốc, tuy nhiên, cạnh tranh từ sầu riêng Việt Nam đang dần trở nên mạnh mẽ hơn.
Theo báo chí đưa tin từ tỉnh đảo nhiệt đới Hải Nam của Trung Quốc, sầu riêng được trồng tại Cơ sở trồng sầu riêng sinh thái Sanya Yucai Hải Nam đã được giới thiệu ra thị trường vào ngày 22 tháng 7.
Du Baizhong, tổng giám đốc Công ty Nông nghiệp Hải Nam Youqi, nơi điều hành cơ sở trồng trọt, tiết lộ rằng Lô sầu riêng này đã được bán với giá 120 nhân dân tệ Trung Quốc (16,8 USD)/kg, mặc dù chỉ có số lượng hạn chế dành cho một số ít người tiêu dùng chọn lọc. Youqi có một đồn điền sầu riêng rộng 800 ha ở Tam Á, thành phố cực nam của đảo Hải Nam. Dự kiến, khoảng 85 ha diện tích đất này sẽ sẵn sàng cho thu hoạch vào cuối tháng 7 năm nay. Những quả sầu riêng này – một trong những quả đầu tiên của Trung Quốc – đã được rao bán trước trên nền tảng thương mại điện tử JD.com vào tháng 6, với đơn giá trung bình là 80–100 nhân dân tệ (11,2–14,0 USD) mỗi kg. Ưu điểm chính của sầu riêng Hải Nam là hầu hết chúng đều được để rơi tự nhiên từ cây, điều này mang lại hương vị vượt trội và mùi thơm đậm đà hơn. Theo Youqi, công ty đang có kế hoạch thiết lập các kênh bán hàng ngoại tuyến bằng cách mở các cửa hàng thực tế ở các thành phố như Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu, với các kênh trực tuyến chủ yếu nhằm thu hút người tiêu dùng nếm thử. Việc trồng sầu riêng ở Hải Nam bắt đầu từ những năm 1950, nhưng phải đến gần đây mới có những báo cáo về kết quả thành công, chủ yếu là do sầu riêng có những yêu cầu nghiêm ngặt về kỹ thuật trồng trọt và điều kiện trồng trọt. Trong số tất cả các cây sầu riêng được các nhà nghiên cứu giới thiệu trong những năm đầu, cuối cùng chỉ có một cây sống sót.
Feng Xuejie, Viện trưởng Viện Cây ăn quả nhiệt đới thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Hải Nam, giải thích rằng sầu riêng có chu kỳ sinh trưởng dài hơn so với các loại trái cây khác, mất từ 6 đến 7 năm mới ra quả. Hơn nữa, cây phát triển mạnh ở vùng khí hậu ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè với độ ẩm dao động từ 75% đến 85%. Thật không may, các yếu tố tiêu cực như bão, sâu bệnh có thể ảnh hưởng đáng kể đến quá trình tăng trưởng của chúng. Hơn nữa, do cây sầu riêng trưởng thành có thể đạt chiều cao trên 20 mét nên chi phí thu hoạch tương đối cao. Hiện tại, Zhou Zhaoxi và nhóm của ông tại Viện nghiên cứu mầm cây nhiệt đới đã phát triển thành công phương pháp canh tác lùn sầu riêng dựa trên đặc điểm khí hậu độc đáo của Hải Nam.
sầu riêng hải nam
Cách tiếp cận sáng tạo này giúp giảm thiểu thiệt hại do thiên tai như bão gây ra một cách hiệu quả đồng thời giảm chi phí thu hoạch. Điều đáng chú ý là những cây sầu riêng lùn trồng được 5 năm có thể cho trên 20 quả sầu riêng/cây. Sự tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ trồng sầu riêng trong nước đã mang lại triển vọng đầy hy vọng cho việc phát triển các giống sầu riêng có quyền sở hữu trí tuệ độc lập.
Theo một bản tin trên tờ Jakarta Globe, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gần đây đã gặp người đồng cấp Indonesia Joko Widodo tại Thành Đô.
Trong cuộc gặp, Tổng thống Widodo đề xuất Trung Quốc nên xem xét đầu tư vào các đồn điền sầu riêng ở Indonesia. Bộ trưởng Đầu tư Indonesia Luhut Binsar Pandjaitan cho biết, Chính phủ Indonesia hy vọng Trung Quốc sẽ đầu tư trồng 5.000 ha sầu riêng tại nước này. Một số địa điểm tiềm năng đã được dành riêng cho sáng kiến này. Như đã nêu trong đề xuất, 70% sản lượng sẽ hướng tới thị trường Trung Quốc, trong khi Indonesia sẽ duy trì sở hữu 30% còn lại. Luhut nhấn mạnh thêm rằng nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc đã tăng vượt 4 tỷ USD mỗi năm. Nếu Indonesia có thể chiếm được 25–40% thị phần này, giá trị có thể tăng vọt lên mức đáng kinh ngạc là 1,5 tỷ USD. Ông cũng nhấn mạnh sự quan tâm của cơ quan cố vấn Trung Quốc, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước, đối với liên doanh. Các địa điểm khả thi mà Indonesia có thể cung cấp cho dự án bao gồm Bắc Sumatra và Đảo Sulawesi. Trong những năm gần đây, cả khối lượng và giá trị sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc đều tăng trưởng nhanh chóng. Các nước Đông Nam Á trồng loại cây này đã thể hiện sự quan tâm đáng kể đến thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn sầu riêng của Trung Quốc hiện vẫn còn tương đối hạn chế do nước này hiện chỉ cho phép nhập khẩu từ Thái Lan, Việt Nam, Philippines và Malaysia. Sản lượng sầu riêng của Indonesia ngang bằng với Thái Lan, với khối lượng 1,35 triệu tấn vào năm 2021, chiếm khoảng 1/3 tổng sản lượng toàn cầu. Đáng ngạc nhiên là khối lượng xuất khẩu của nước này vẫn tương đối khiêm tốn, chỉ khoảng 500.000 tấn. Việc trồng sầu riêng ở Indonesia chủ yếu tập trung ở các tỉnh như Đông Java, Tây Sumatra, Trung Java, Bắc Sumatra và Tây Java, với 5 khu vực này cùng chiếm 60% tổng sản lượng sầu riêng của Indonesia.
Đến năm 2022, Trung Quốc đã trở thành nguồn đầu tư lớn thứ hai của Indonesia, với tổng vốn đầu tư trực tiếp là 8,2 tỷ USD, chỉ đứng sau 13,3 tỷ USD của Singapore. Với sự mở rộng nhanh chóng của thị trường sầu riêng Trung Quốc, Indonesia đang tích cực phấn đấu để đảm bảo một vị trí đáng chú ý trong lĩnh vực đang phát triển này.
Dự báo xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sẽ đạt giá trị 1,2–1,5 tỷ USD trong năm nay, đánh dấu mức tăng gấp ba lần so với năm ngoái, nhờ nhu cầu mạnh mẽ từ thị trường Trung Quốc.
Tổng cộng có 293 vùng trồng sầu riêng và 115 cơ sở đóng gói đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc cấp mã số xuất khẩu chính thức. Sự tăng trưởng nhanh chóng trong xuất khẩu sầu riêng này đã đẩy giá sầu riêng Việt Nam tăng cao. Vào tháng 7, giá sầu riêng Ri6 được báo cáo đã tăng 7.400 đồng Việt Nam (0,31 USD)/kg lên 80.000 đồng (3,36 USD)/kg, theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. Hiện nay, sầu riêng tươi và đông lạnh của Việt Nam đã được xuất khẩu sang 22 quốc gia và khu vực, trong đó có Anh, Australia và Mỹ. Tuy nhiên, cho đến nay, Trung Quốc vẫn là người mua lớn nhất, chiếm 95% tổng xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam.
Trong những năm gần đây, xuất khẩu thanh long của Việt Nam đã giảm xuống dưới mốc tỷ USD, trong khi sầu riêng đã vượt lên trở thành mặt hàng xuất khẩu trái cây hàng đầu của Việt Nam. Năm 2021, giá trị xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam chỉ đạt 178 triệu USD, trong khi xuất khẩu thanh long đạt trên 1 tỷ USD. Tuy nhiên, vào năm 2022, sầu riêng bắt đầu đuổi kịp sau khi giành được quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc vào nửa cuối năm, khiến xuất khẩu tăng vọt lên 421 triệu USD trong khi xuất khẩu sầu riêng giảm mạnh xuống 632 triệu USD. Xu hướng này vẫn tiếp tục diễn ra vào năm 2023, khi xuất khẩu thanh long của Việt Nam sang Trung Quốc tiếp tục giảm do sản lượng trong nước tăng lên, trong khi xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sang Trung Quốc có xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ.
Nguồn: Agrifunder
Nhắc đến Mật dừa nước ông Sáu – sản phẩm độc đáo nhất trong những sản phẩm OCOP (mỗi làng xã một sản phẩm) của huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh, ít ai biết được người khiến những cuống dừa nước tưởng như không có giá trị tiết ra mật quý là một chàng kỹ sư ngành Hóa trẻ tuổi Phan Minh Tiến.
Trăn trở với “cây nhà lá vườn”
Sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Cần Giờ, tuổi thơ của Phan Minh Tiến gắn bó với những rặng dừa nước. Bao đời nay, người dân vùng sông nước đã quen với việc dùng lá dừa nước để lợp nhà và thưởng thức món cơm dừa nước dẻo dẻo thơm béo như một món “ăn chơi” dân dã. Tuy nhiên, việc khai thác lá và cơm dừa hầu như chưa mang lại nhiều thu nhập cho người dân.
Phan Minh Tiến lớn lên với ước mơ vào giảng đường đại học để thoát khỏi cảnh “chân lấm tay bùn.” Tốt nghiệp Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh với tấm bằng kỹ sư công nghệ hóa, Tiến đã đến Kiên Giang, Cà Mau và trải qua nhiều vị trí công việc khác nhau ở các công ty, tập đoàn sản xuất lớn.
Tuy nhiên, trong thâm tâm, chàng trai trẻ vẫn luôn trăn trở để nâng cao giá trị kinh tế cho cây dừa nước – loài cây mọc tự nhiên phổ biến ở Cần Giờ và khu vực sông nước Nam Bộ. Chàng kỹ sư vừa đi làm vừa tranh thủ mọi thời gian rảnh để tìm kiếm tài liệu trong và ngoài nước về đặc tính sinh trưởng của cây dừa nước.
Phan Minh Tiến chia sẻ đọc nhiều tài liệu, anh nhận thấy dừa nước là thức quà mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho người dân vùng sông nước. Đây là loài cây có lợi ích “đa năng,” gần như tất cả bộ phận đều có thể sử dụng nhưng ở Việt Nam, dừa nước mới chỉ được khai thác phần thô với giá trị kinh tế thấp. Nơi tạo ra phần mật “tinh túy” nhất là cuống của buồng dừa nước xưa nay bị bỏ quên vì được cho là không có giá trị.
Trong khi đó, từ lâu người dân Philippines, Malaysia đã sản xuất ra hàng loạt sản phẩm từ mật dừa nước như rượu, giấm, phục vụ cả thị trường nội địa và xuất khẩu.
Không để lãng phí nguồn tài nguyên quý giá, năm 2017, chàng kỹ sư quyết định dừng công việc có mức thu nhập không hề nhỏ và khăn gói trở về quê hương Cần Giờ tìm cách lấy mật dừa nước. Quyết định này của Tiến được gia đình ủng hộ và giúp sức.
Dù đã nghiên cứu rất nhiều tài liệu nhưng khi bắt tay vào thực tế, Tiến đã gặp khó khăn khi những cuống dừa sau khi chặt bị nắng, gió làm cho se lại và không tiết ra mật như “trong tài liệu.” Không từ bỏ, Tiến tiếp tục tìm hiểu thêm và phát hiện ra để kích thích cuống dừa tiết ra mật phải biết cách chăm sóc “massage” khơi thông mạch dẫn.
Phan Minh Tiến bật mí, để dừa nước tiết được nhiều mật nhất, mình phải chọn những buồng dừa không quá non cũng không quá già, dùng cây gõ đều lên cuống nhằm kích thích dòng mật đang nuôi dưỡng buồng trái. Sau khi chặt lấy trái, dùng túi ni lông cột vào cuống dừa để hứng mật tiết ra.
Một cuống dừa mỗi ngày sẽ tiết ra hơn 1 lít mật dừa nước tươi và có thể tiết mật liên tục trong khoảng 30 ngày. Mật dừa nước tươi có vị ngọt mát pha với vị mặn đặc trưng của vùng ven biển, có thể sử dụng ngay như một thức uống bổ sung năng lượng, muối khoáng rất tốt cho sức khỏe.
Nắm được “bí quyết,” Phan Minh Tiến đã cùng 7 hộ nông dân có tổng diện tích 3ha dừa nước chính thức bắt đầu hành trình khai thác mật dừa nước; mỗi ngày cho thu hoạch gần 1.000 lít mật dừa nước tươi. Tuy nhiên, mật dừa nước rất dễ lên men. Do đó, sau khi thu hoạch xong, mật dừa tươi được đưa vào hệ thống lọc thanh trùng, đóng chai thủy tinh và bảo quản lạnh. Việc này có thể giúp kéo dài thời gian sử dụng lên đến 10 ngày.
Khát vọng vươn xa
Chưa hài lòng với sản phẩm mật dừa nước tươi thanh trùng, chàng kỹ sư hóa bắt tay vào nghiên cứu dây chuyền cô đặc mật dừa nước để chế biến mật dừa nước tươi thành các sản phẩm có giá trị cao hơn và bảo quản được lâu hơn.
Phan Minh Tiến đã thành lập Công ty Trách nhiệm hữu hạn Phát triển Dừa nước Việt Nam (VIETNIPA), với sản phẩm đầu tiên là mật dừa nước cô đặc thương hiệu “Dừa nước ông Sáu.”
Cứ 8 lít mật dừa tươi sẽ cho ra 1 lít mật dừa nước cô đặc, sản phẩm này có thể dùng như chất làm ngọt tự nhiên thay thế cho đường và mật ong, phù hợp cho cả người có chế độ ăn kiêng đường. Đặc biệt, mật dừa nước cô đặc có thể bảo quản ở nhiệt độ thường trong vòng 1 năm.
Đây là điều kiện quan trọng để mật dừa nước có thể đi xa hơn, đến với người tiêu dùng mọi miền đất nước, thậm chí có thể xuất khẩu.
Không dừng lại, Phan Minh Tiến cùng các cộng sự tại VIETNIPA tiếp tục phát triển sản phẩm mới là đường dừa nước. Vẫn giữ nguyên những giá trị quý của mật dừa nước, đường dừa nước có chỉ số đường huyết thấp, giàu muối khoáng, ứng dụng đa dạng cho chế biến các món ăn và đồ uống.
Phan Minh Tiến cho biết trung bình 1ha dừa nước được khai thác mật và chế biến, mỗi năm có thể tạo ra 20 tấn đường dừa nước, trị giá hàng chục tỷ đồng.
Trong khi đó, chỉ riêng huyện Cần Giờ đã có 900ha rừng dừa nước tự nhiên. Ước tính cả khu vực Tây Nam bộ có trên 9.000 ha. Đây là nguồn nguyên liệu khổng lồ và được tái tạo tự nhiên.
Chàng trai trẻ không ôm mộng làm giàu cho riêng mình mà luôn mong muốn giúp người dân cải thiện thu nhập từ chính mô hình khai thác mật dừa nước để họ yên tâm bám đất, bám làng, duy trì và bảo tồn hệ sinh thái của quê hương.
Anh Trần Hiếu Nhân, nông dân tham gia liên kết và cũng là nhân viên Công ty VIETNIPA chia sẻ: Trước đây, giá trị kinh tế của cây dừa nước rất thấp vì phụ thuộc vào thương lái mua lá và bán trái cho các điểm bán nước giải khát.
Những ngày đầu, khi nghe anh Tiến giới thiệu về việc khai thác mật dừa nước, mọi người khá bỡ ngỡ và chưa tin lắm. Khi được hướng dẫn cách khai thác và thu hoạch sản phẩm thực tế, ai cũng hào hứng.
Anh Nhân cho biết, là người nắm giữ “bí quyết” khai thác mật dừa nước nhưng anh Tiến không thuê rừng làm riêng mà đề nghị liên kết với các hộ nông dân để tổ chức vùng nguyên liệu. Từ đó, các hộ trở thành nhân viên thu hoạch mật dừa nước, được trả lương cố định hàng tháng và đảm bảo có việc làm thường xuyên.
Ngoài ra, mỗi năm các hộ liên kết còn được chia lại một phần lợi nhuận từ việc bán các sản phẩm mật dừa nước. Nhờ đó, thu nhập hiện tại của các hộ đã đạt hơn 100 triệu đồng/năm, cao hơn gấp 10 lần so với trước đây chỉ khai thác lá và bán quầy trái.
Những nỗ lực đi tiên phong trong việc khai phá giá trị tiềm năng cây dừa nước của Phan Minh Tiến đã được công nhận bằng các giải thưởng, chứng nhận uy tín như: Giải Nhì cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Sáng tạo Thanh niên nông thôn năm 2019 do Trung ương Đoàn phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) tổ chức; chứng nhận Sản phẩm Công Nghiệp Nông thôn tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019; chứng nhận Hàng Việt Nam chất lượng cao-chuẩn hội nhập. Năm 2021, “Mật dừa nước ông Sáu” được xếp hạng là sản phẩm OCOP 4 sao của huyện Cần Giờ.
Phan Minh Tiến cho biết thời gian tới, với sứ mệnh “vươn xa dừa nước Việt Nam,” VIETNIPA sẽ tiếp tục mở rộng liên kết khai thác, chế biến nhằm tạo nhiều việc làm và nâng cao thu nhập cho người nông dân; đồng thời đẩy mạnh truyền thông về giá trị của cây dừa nước nhằm xây dựng thương hiệu cho sản phẩm và góp phần nâng cao ý thức bảo vệ các nguồn lợi, hệ sinh thái tự nhiên.
Với tình yêu và tâm huyết dành cho cây dừa nước, Phan Minh Tiến và các cộng sự tại VIETNIPA sẽ sớm hiện thực hóa mục tiêu đưa đặc sản mật dừa nước đến với mọi người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.
Nguồn bài viết: Xuân Anh (TTXVN/Vietnam+)