Dù đối mặt với áp lực lớn, xuất khẩu dự kiến sẽ tăng 25% trong năm 2023, mở ra triển vọng tích cực hơn cho ngành này vào năm 2024.
Xuất khẩu dần tăng về cuối năm
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong tháng 11/2023, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam đạt 65 nghìn tấn, với giá xuất khẩu ước tính là 5.512 USD/tấn, ghi nhận doanh thu khoảng 358 triệu USD. Mặc dù giá xuất khẩu giảm 12,6% so với tháng trước, nhưng lượng xuất khẩu và giá trị lại tăng tương ứng ở mức 1,1% và 0,03% so với tháng 10/2023. So với cùng kỳ năm 2022, xuất khẩu hạt điều trong tháng này tăng 34,5% về lượng và 30,7% về giá.
Tính tổng cộng cho 11 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam đạt 582 nghìn tấn, trị giá 3,31 tỷ USD, tăng 23,1% về lượng và 17,4% về giá so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 11 tháng này, giá xuất khẩu bình quân hạt điều của Việt Nam đạt 5.682 USD/tấn, giảm 4,7% so với cùng kỳ. Điều này cho thấy mặc dù giá xuất khẩu có giảm, nhưng ngành xuất khẩu hạt điều của Việt Nam vẫn duy trì sự ổn định và tăng trưởng tích cực.
Với doanh thu xuất khẩu hạt điều vượt quá mục tiêu 11 tháng của 3,1 tỷ USD, Hiệp hội Điều Việt Nam dự báo tăng trưởng tiếp theo trong tháng 12.
Trong bối cảnh xuất khẩu điều năm 2023, ông Vũ Thái Sơn, Chủ tịch Hội điều Bình Phước và Chủ tịch Tập đoàn Long Sơn, nhận định rằng tuy lượng xuất khẩu có thể tăng khoảng 25% so với năm 2022, nhưng giá trị lại giảm. Ông Sơn lý giải rằng sự giảm giá trị xuất khẩu của ngành điều phần lớn xuất phát từ việc doanh nghiệp phải mua nguyên liệu với giá cao đầu năm, trong khi giá xuất khẩu thế giới giảm dần trong các tháng tiếp theo. Điều này, kết hợp với chi phí lãi vay cao và biến động tỷ giá, đã tạo ra thách thức lớn, khiến hiệu quả kinh doanh của ngành gần như không thể đạt được.
Triển vọng ngành điều trong năm 2024
Mặc dù đối mặt với những khó khăn, ông Sơn lạc quan về triển vọng của ngành điều trong năm 2024, với sự tăng cường của thị trường thế giới như EU, Nhật Bản, nơi vẫn tiếp tục có nhu cầu cao đối với sản phẩm từ điều. Ông nhấn mạnh điều này bằng việc chỉ ra rằng từ cuối năm 2023, đơn đặt hàng nhập khẩu từ các thị trường như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản đã tăng lên, đồng thời hơn 10 nhà máy chế biến điều của Long Sơn đang hoạt động hết công suất, thậm chí phải cân nhắc không nhận thêm đơn hàng.
Quan điểm này được chia sẻ bởi ông Nguyễn Hoàng Đạt, Giám đốc Công ty TNHH VINAHE (Bình Phước), khi cho biết các đơn hàng xuất khẩu của VINARE đang tăng đáng kể trong những tháng cuối năm, và công ty đang phải đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng tiến độ giao hàng. Điều này thể hiện sự lạc quan và sự đồng thuận trong ngành công nghiệp xuất khẩu điều, mặc dù đang phải đối mặt với nhiều thách thức.
Mặc dù triển vọng của ngành điều là tích cực, nhưng theo đánh giá tổng quan của các doanh nghiệp, ngành đang đối mặt với nhiều thách thức nhữ vấn đề nguyên liệu, chi phí lãi vay cao, và xu hướng chuyển đổi sang sản xuất xanh theo trào lưu toàn cầu. Về nguyên liệu, diện tích trồng điều giảm dần do người dân chuyển đổi sang các loại cây khác có giá trị cao hơn như sầu riêng, mít. Do đó, trong năm tới, sự đồng lòng và đoàn kết của các doanh nghiệp trong nước sẽ quyết định khả năng điều tiết giá nhập khẩu nguyên liệu điều thô và giá điều chế biến.
Liên quan đến xu hướng chuyển đổi xanh, theo đánh giá của các doanh nghiệp, thị trường ngày càng đặt ra những yêu cầu nghiêm ngặt hơn về tiêu chuẩn môi trường và trách nhiệm xã hội. Lấy ví dụ từ Tập đoàn Long Sơn, ông Vũ Thái Sơn cho biết, doanh nghiệp này đang xuất khẩu cho các đối tác là siêu thị ở Mỹ và châu Âu, nơi đặt ra các tiêu chuẩn rất cao. Ví dụ như việc yêu cầu khắc laser thay vì in thông số trên bao bì, cũng như áp đặt trách nhiệm xã hội và môi trường. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.
Ngành điều cần sự “tiếp sức” từ doanh nghiệp.
Để khai thác lợi ích từ thị trường, các doanh nghiệp đã và đang nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng, tự động hóa quy trình sản xuất, giảm đội ngũ lao động, và hạ giá bán sản phẩm – thậm chí khi giá thị trường giảm. Mục tiêu của các biện pháp này là giảm tồn kho, tối ưu hóa quản lý tài chính, và giảm áp lực lãi vay. Đồng thời, việc đầu tư hệ thống điện mặt trời trên nóc nhà máy được thực hiện nhằm giảm chi phí tiêu thụ điện, đồng thời ký kết hợp đồng lao động theo tiêu chuẩn quốc tế với công nhân.
Ông Sơn, Chủ tịch Tập đoàn Long Sơn, chia sẻ: “Hóa đơn tiền điện phải giảm, và chúng tôi phải có hệ thống pin điện mặt trời trên mái nhà máy để đối tác chấp nhận. Ngoài ra, chúng tôi cũng tập trung vào việc ký kết hợp đồng đầy đủ với công nhân, cam kết không làm việc ngoài giờ. Điều này là quan trọng để giành được hợp đồng dài hạn với đối tác.”
Tuy nhiên, ngoài sự chủ động của doanh nghiệp, Hiệp hội Điều Việt Nam cũng đề xuất trong tương lai, Nhà nước nên thiết lập các chính sách hỗ trợ vốn vay linh hoạt hơn cho doanh nghiệp. Đặc biệt, cần tạo ra cơ chế linh hoạt trong việc thu ngoại tệ từ xuất khẩu, đặc biệt là áp dụng cơ chế này tùy thuộc vào thị trường xuất khẩu cụ thể.
Một thách thức khác mà các doanh nghiệp đang quan tâm là quy trình hoàn thuế VAT. Hiện nay, quy trình xác minh của cơ quan thuế đòi hỏi gửi thư tới các nước nhập khẩu. Các doanh nghiệp cho rằng, trong nguyên tắc, quy trình xác minh là hợp lý, nhưng một số khách hàng, đặc biệt là Nhật Bản, thì nếu quy trình xác minh quá tải sẽ tạo khó khăn cho doanh nghiệp và có thể dẫn đến mất hợp đồng.
Nguồn: vinacas.com
