Ong không đốt là một loại ong vốn không chích và không có độc, đây là điểm khác biệt của ong Dú so với những loài ong làm mật khác. Chúng sẽ tấn công kẻ thù bằng vết cắn nhưng nhẹ hơn và không gây ra những vết đau đớn như khi bị kiến cắn. Chúng không gây hại cho con người, lại còn mang lại những sản phẩm có giá trị được nhiều người săn đón.
Ong cắn nhẹ hơn kiến cắn
Kể từ đầu năm 2021, anh Nguyễn Công Bằng, cư dân của quận Tân Phú, TP.HCM, đã bắt đầu một hành trình mới đầy thú vị. Anh đã bắt đầu dành thời gian và công sức cho một sở thích mới kỳ lạ – nuôi và chăm sóc 20 đàn ong trên sân thượng của gia đình mình, ngay giữa trung tâm thành phố.
Nhiều người có thể sẽ nghĩ rằng việc nuôi ong trong nhà, đặc biệt là khi có trẻ nhỏ, là điều không nên. Tuy nhiên, loại ong mà anh Bằng đang chăm sóc là loài ong dú, một loại ong không có nọc đốt. Thay vào đó, vết cắn của chúng thậm chí còn nhẹ hơn cả khi bị kiến cắn, và không để lại dấu vết trên da. Điều này có nghĩa là sau khi cắn, ong không gây ra nguy hiểm và không gây tổn thương cho người. Hơn nữa, ngay cả khi bị kích thích bằng cách đứng gần quan sát hoặc gõ vào tổ, ong cũng không bay ra tấn công.
Ong hoàn toàn tự đi tìm thức ăn trong tự nhiên và không cần sự can thiệp của người nuôi. Ong sẽ tự bay quanh khu vực để tìm kiếm thức ăn chỉ cần cửa tổ hướng thoáng được đặt, Đối với những nơi có nguồn thức ăn khan hiếm, ong Dú chỉ có thể bay xa nhưng trong bán kính tầm 2km để thụ phấn.
Theo anh Bằng, Giống ong mà anh đang tạo đang phát triển rất tốt không có bệnh tật hay bị côn trùng khác tấn công. Khi sinh sống ở các khu vực gần rừng, tốc độ nhân đàn nhanh hơn, trong khi ở nội đô, vào mùa xuân khi hoa ra phấn, tốc độ nhân đàn càng nhanh hơn.
“Ong dú, khác với ong mật, không bao giờ rời tổ dù có sự xáo trộn hoặc tiếng ồn,” anh chia sẻ. Chúng cũng chịu khó ra ngoài tìm thức ăn cho tổ.
Ông Bác, một người nuôi ong khác ở Ninh Thuận, nhận xét rằng giống ong dú này có sức chịu đựng tốt hơn so với các giống ong ngoại nhập như ong Ý. Một thùng ong có thể bị giam giữ trong khoảng 15 ngày mà không gặp vấn đề gì. Trong khi ong công nghiệp phải được cung cấp thức ăn vào mọi mùa, ong dú gần như không cần phải được cho ăn. Do tự đi tìm thức ăn, nên sản lượng mật thấp. Muốn lấy mật ở ong Dú thì nên nuôi bầy với số lượng lớn vì chúng vốn không giống các loài ong chuyên về mật.
Mặc dù vậy, mật ong dú có hương vị ngọt thanh, hơi lỏng hơn so với mật của loài ong khác. Giá bán trên thị trường cho mật ong dú khá cao, dao động từ 1,5-2 triệu đồng/lít. Đây là mật hoàn toàn tự nhiên, không qua xử lý từ con người. Sáp ong cũng được sử dụng trong việc chữa bệnh, và nguyên cả con ong dú đều được tận dụng, không bỏ đi bất kỳ phần nào.
Anh Bằng nuôi khoảng 15 đàn ong để lấy mật và thụ phấn cho các cây xung quanh trong vườn. Anh cho rằng, đây là giống ong cảnh, phù hợp cho bất kỳ gia đình nào muốn nuôi một đàn ong, không chỉ để giải trí mà còn để tăng thêm trải nghiệm, kiến thức cho thế hệ trẻ về thế giới động vật.
Loài ong ngủ đông
Ở khu vực phía Bắc, anh Võ Anh Tuấn (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) chia sẻ rằng, vào mùa đông ở miền Bắc, thời tiết lạnh khiến nhiệt độ chỉ từ 16-17 độ, làm cho ong dú không ra khỏi tổ để làm việc. Đối với ong dú, nhiệt độ khoảng 20 độ trở lên mới là điều kiện lý tưởng để họ đi kiếm ăn. Trong trường hợp nhiệt độ không đạt yêu cầu, chúng sẽ ở lại trong tổ và tiêu thụ thức ăn dự trữ.
Hàng tuần, lo ngại rằng ong sẽ không có đủ thức ăn, anh Tuấn bơm mật hoặc mua phấn hoa về xay, nghiền thành bột và đổ thẳng vào tổ cho ong. Thậm chí, trong mùa đông, anh còn lắp thêm hộp xốp, lắp đèn sưởi như ấp trứng gà, có cảm biến nhiệt độ để duy trì ở mức 30 độ C.
Nuôi ong dú từ mùa hè năm 2021, anh Tuấn khẳng định không cần phải lo lắng về nguồn thức ăn cho ong, kể cả khi nuôi chúng trong thành phố và cả khi có trẻ nhỏ trong gia đình. Tuy nhiên, trong mùa đông của miền Bắc, do khả năng kiếm ăn của ong bị hạn chế, đàn ong không phát triển mạnh như ở các khu vực nắng ấm phía Nam. Anh Nguyễn Hữu Trực, chủ cơ sở Ong dú Jichi (TP. Phan Rang, Tháp Chàm, Ninh Thuận) chia sẻ thông tin rằng số lượng tổ bán ra ngoài thị trường trung bình đạt từ 40-50 tổ/tháng, với giá là 2 triệu đồng/tổ. Trọng lượng bao gồm cả hộp tổ, trứng ong, và thức ăn dự trữ là từ 2-3kg, với mật độ khoảng 1.000 con ong. Mỗi năm, một tổ có thể cho ra khoảng 1 lít mật. Trong năm 2021, thú chơi ong dú đã phát triển mạnh mẽ ở các thành phố. Số lượng tổ ong bán được trong năm 2021 là hơn 400 tổ. Người nuôi có thể đạt được thành công mà không cần biết nhiều về kỹ thuật, chỉ cần đặt tổ dưới nắng với ánh bóng râm là điều kiện lý tưởng nhất.
Tuổi thọ của một tổ ong dú có thể lên đến 5 năm, với đa số tồn tại vĩnh viễn. Đúng hơn, ong chúa tồn tại từ 4-5 năm trước khi qua đời. Khoảng 2 tháng trước khi ong chúa qua đời, ong thợ sẽ tạo ra 4-5 trứng để đảm bảo rằng sau khi ong chúa qua đời, có trứng khác để phát triển thành ong chúa mới. Tổ ong tiếp tục phát triển mà không bị gián đoạn, và có những tổ ong tồn tại cả trăm năm trong tự nhiên.
Hiện tại, đây là cơ sở duy nhất trên cả nước có quy trình nuôi ong dú được tổ chức bài bản, và sản phẩm của họ đang trong quá trình đăng ký bản quyền với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Ninh Thuận.
Ý tưởng nuôi ong dú bắt nguồn từ khi anh Trực gặp thất bại trong việc nuôi ong mật. Tình cờ, anh phát hiện giống ong dú này trong vườn nhà. Tổ ong chúa tồn tại lâu dài, và chúng không rời tổ, không có nọc đốt, thậm chí còn sản xuất mật. Dựa trên những lý do này, anh Trực bắt đầu suy nghĩ về việc thương mại hóa giống ong này từ cuối năm 2018.
Quá trình nghiên cứu và phát triển mất khoảng 3 năm để hoàn thiện một bộ quy trình nuôi ong dú. Từ 3 đàn ong ban đầu, anh Trực đã tăng số lượng lên hàng trăm đàn hiện nay.
Mong muốn của anh Trực là xây dựng một mạng lưới liên kết, mang ong dú đến các khu vực có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, để khuyến khích việc nuôi ong dú theo phương thức tự nhiên để thu hoạch mật. Ngoài ra, anh cũng muốn hướng dẫn nhân giống ong dú cho cộng đồng và sau đó thu mua lại mật từ những người nuôi địa phương. Điều này giúp tạo ra thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương, đặc biệt là người Khmer.
Nguồn: vietnamnet-Trần Chung