Xuất khẩu nông sản của Việt Nam đang đối mặt với một loạt thách thức quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh các quy định về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường đang trở thành xu hướng không thể tránh được các thị trường xuất khẩu chính của nước.
Mặc dù đã đạt được những thành tựu tích cực trong việc xuất khẩu nông sản, tình hình không khỏi đối diện với nhiều khó khăn. Bà Nguyễn Thảo Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương), cụ thể trong buổi hội thảo Sự kiện “Đưa nông sản và thực phẩm chế biến của Việt Nam vào hệ thống phân phối quốc tế” diễn ra vào ngày 14/9 đã thảo luận về sự gia tăng đáng kể trong kim ngạch xuất khẩu nông sản, thủy sản và thực phẩm trong vài năm gần đây. Tổng kim ngạch xuất khẩu đã đạt khoảng 53,2 tỷ USD vào năm 2022, tăng khoảng 10% so với năm 2021.
THÁCH THỨC ĐÁP ỨNG CÁC TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Tuy nhiên, năm 2023 dù phải đối mặt với nhiều khó khăn bao gồm cả tình hình lạm phát gia tăng ở các thị trường xuất khẩu chủ lực, Việt Nam vẫn vượt qua ngưỡng 50 tỷ USD trong kim ngạch xuất khẩu nông sản, thủy sản và thực phẩm. Việt Nam hiện nay đứng trong top 3 nhà cung ứng lớn nhất thế giới về cà phê, hạt điều, hạt tiêu và lớn thứ ba về gạo.
Bà Hiền cho rằng, dù có những thành tựu đáng kể, ngành nông sản của Việt Nam đang đối diện với những thách thức quan trọng. Cụ thể, quy định về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường đang trở nên ngày càng quan trọng tại hầu hết các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam. Các quốc gia không chỉ đang điều chỉnh khung pháp lý của họ liên quan đến phát triển bền vững và bảo vệ môi trường mà còn đang tạo ra những cam kết mạnh mẽ tại các hội nghị quốc tế về biến đổi khí hậu như COP26 và COP27.
Đặc biệt, EU đã dẫn đầu trong việc ban hành các quy định nghiêm ngặt như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và Quy định chống suy thoái rừng (EUDR). Những quy định này bắt buộc các nhà nhập khẩu vào EU phải báo cáo lượng khí nhà kính phát thải từ hàng hóa của họ và nếu vi phạm, họ sẽ bị phạt.
Mỹ, Canada cũng đang xem xét áp dụng các biện pháp tương tự CBAM và EUDR của EU. EU cũng đã nêu rõ rằng các nhóm hàng hóa thuộc phạm vi của CBAM và EUDR sẽ được mở rộng trong tương lai.
Tổng hợp lại, quy định về bảo vệ môi trường đang trở nên ngày càng nghiêm ngặt tại các thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam như EU, North America (Bắc Mỹ) và các thị trường phía Đông Bắc của châu Á. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực đáng kể từ phía các doanh nghiệp nông sản nếu muốn duy trì vị trí của họ trên những thị trường này.
CẦN XANH TỪ SẢN XUẤT, CANH TÁC
Để đáp ứng yêu cầu của thị trường và duy trì sự phát triển trong tương lai, việc thực hiện chuyển đổi hướng tới sự bền vững và áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn là một xu hướng không thể tránh. Hiện tượng này đang tạo ra một cơ hội mới trong thương mại và đầu tư toàn cầu.
Bên cạnh chất lượng sản phẩm và giá trị, khách hàng ngày càng quan tâm đến việc các doanh nghiệp có đang tuân thủ các yêu cầu cao từ phía khách hàng, bao gồm cả việc giảm phát thải, thực hiện quy trình sản xuất sạch, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Theo ông Trần Minh Thắng, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ, việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm là một điều kiện tiên quyết để sản phẩm nông sản và trái cây có thể thâm nhập vào thị trường Hoa Kỳ. Điều này đòi hỏi các giai đoạn từ canh tác đến thu hoạch phải tuân theo các quy định và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.
Ngoài ra, cần thiết phải cải thiện công nghệ bảo quản sau thu hoạch, đảm bảo tính nhất quán trong quy trình sơ chế, đóng gói, lưu trữ và vận chuyển, để đảm bảo điều kiện nhiệt độ và độ ẩm lý tưởng cho sản phẩm nông sản.
Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng chế biến và phát triển thị trường, kiêm Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam nhấn mạnh rằng việc phát triển bền vững trong chuỗi cung ứng nông sản và đảm bảo an toàn thực phẩm là vô cùng quan trọng trong ngành này. Doanh nghiệp cần phải thực hiện chuyển đổi để đáp ứng những yêu cầu này.
Bên cạnh vai trò của doanh nghiệp, Nhà nước cũng cần hoàn thiện thể chế chính sách pháp luật và xây dựng tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với thực tế và quy chuẩn quốc tế. Điều này bao gồm việc đầu tư nguồn lực, tạo cơ chế để đào tạo quản lý, giám sát, hướng dẫn và hỗ trợ đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm trong các giai đoạn từ sản xuất, thu hoạch, bảo quản, chế biến, đến kết nối với thị trường nội địa và quốc tế.
Ngoài ra, cần phải cập nhật quy định và thông tin phân tích thị trường và nắm bắt sự thay đổi trong sở thích của người tiêu dùng để phát triển sản phẩm phù hợp. Đồng thời, triển khai các đề án phát triển nguồn nguyên liệu, cải thiện hệ thống logistics theo chuỗi cung ứng nông sản, giảm tổn thất sau thu hoạch và nâng cao chất lượng sản phẩm nông lâm thủy sản. Ngoài ra, cần tạo điều kiện để doanh nghiệp và người dân có thể tiếp cận với công nghệ, chuyển đổi số và kênh tiếp thị kỹ thuật số để kết nối với thị trường và người tiêu dùng.
Nguồn: Vinacas
