Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đang tập trung vào hoạt động mua bán khí thải (ETS) để giảm thiểu lượng khí thải và đối phó với biến đổi khí hậu. Doanh nghiệp Việt Nam cần tham gia tích cực vào thị trường này, không chỉ để tuân thủ quy định quốc tế mà còn để tạo lợi ích kinh doanh và ứng phó với áp lực môi trường ngày càng tăng. Việc hiểu và tham gia vào ETS là quan trọng cho sự phát triển bền vững của các công ty vào mục tiêu giảm biến đổi khí hậu toàn cầu.
Thiết lập thể chế
Hai năm nữa, Châu u sẽ thực hiện chính sách áp thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu, bao gồm những nguyên liệu quan trọng như thép, xi măng, phân bón, sắt, nhôm và đồ điện. Đây là một phần của nỗ lực của họ để kiểm soát và giảm thiểu lượng khí thải gây biến đổi khí hậu. Sự khởi đầu này đã gây ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp trên khắp thế giới, không chỉ ở Châu u.
Tương tự, Canada, Mỹ, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác cũng đã thực hiện các hoạt động liên quan đến thị trường tín chỉ carbon, thúc đẩy việc giảm phát thải khí nhà kính. Dù doanh nghiệp Việt Nam có mong muốn hay không, họ cũng phải đối mặt với thực tế rằng thị trường này đang ngày càng trở nên quan trọng.
Việc xây dựng và vận hành thị trường carbon trong nước đã trở thành một phần của nỗ lực của Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường. Năm 2020, Luật Bảo vệ Môi trường đã quy định cơ sở cho việc tổ chức và thực hiện thị trường carbon. Vào năm 2021, Nghị quyết 50-NQ/CP của Chính phủ đã đặt ra một trong những nhiệm vụ chính là phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, nhằm giảm phát thải, bảo vệ môi trường, đối phó biến đổi khí hậu.
Cụ thể, Nghị định 06/2022/NĐ-CP, ban hành vào tháng 1 năm 2022, đã đặt ra lịch trình rõ ràng. Từ năm 2025, sẽ tổ chức sàn giao dịch tín chỉ carbon thí điểm. Đến năm 2027, sẽ xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon, triển khai thị trường carbon và hỗ trợ cơ chế trao đổi tín chỉ carbon. Từ năm 2028, Việt Nam sẽ tổ chức sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức và kết nối với thị trường carbon quốc tế.
Vào tháng 3 năm 2023, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trần Hồng Hà, đã tham dự Hội nghị về “Cộng đồng phát thải ròng bằng 0 châu Á” (AZEC). Tại hội nghị, ông đã nhấn mạnh rằng các nước trong cộng đồng cần xây dựng lộ trình giảm phát thải khí nhà kính, không chỉ dưới góc độ môi trường mà còn dưới góc độ kinh tế – xã hội. Việt Nam quyết tâm theo đuổi lộ trình này, bất chấp những thách thức và khó khăn.
Hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi:
Hiện nay, vấn đề biến đổi khí hậu và tác động của nó đang trở thành mối quan tâm hàng đầu trên toàn cầu. Việt Nam cũng không nằm ngoài trào lưu này. Trong bối cảnh đó, việc hình thành thị trường carbon trong nước trở thành một phần quan trọng của nỗ lực của Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy nền kinh tế trung hòa carbon. Thị trường carbon là một công cụ quan trọng để đảm bảo sự tương thích với các cơ chế định giá carbon quốc tế, giúp tạo ra cơ hội liên kết với thị trường carbon toàn cầu, thậm chí trong khu vực và tăng cường tính cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Công cuộc hình thành thị trường carbon trong nước đòi hỏi sự đồng thuận và hợp tác đa phương giữa chính phủ, doanh nghiệp, và các bên liên quan. Phải có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các cấp chính quyền để đảm bảo rằng doanh nghiệp và tổ chức có đủ tài nguyên và kiến thức cần thiết để tham gia hiệu quả. Cơ cấu pháp lý cũng cần phải được đặt ra một cách rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong việc tham gia thị trường carbon.
Trong cuộc chuyển đổi này, doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng. Bước đầu tiên là họ cần đảm bảo có đủ nhân sự có khả năng thực hiện kiểm kê khí nhà kính và xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính. Họ cũng cần đầu tư vào các biện pháp giảm phát thải hoặc mua hạn ngạch từ cơ sở khác hoặc tín chỉ carbon thông qua thị trường carbon. Nếu doanh nghiệp không tuân thủ, họ sẽ phải chịu mức phạt cho mỗi tấn CO2 tương đương phát thải vượt hạn ngạch. Theo thời gian, lượng hạn ngạch sẽ giảm dần theo lộ trình giảm phát thải quốc gia.
Ngoài việc tham gia vào thị trường carbon bắt buộc, có cũng thị trường tự nguyện, mà các tổ chức và cá nhân có thể tham gia để bù trừ carbon tự nguyện. Trong thị trường này, tín chỉ carbon được mua và bán. Chúng được tạo ra từ các dự án giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và được công nhận bởi cơ quan quốc tế hoặc quốc gia. Các tổ chức, đơn vị, và doanh nghiệp mua tín chỉ này với mục tiêu tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính và hỗ trợ giảm tác động của biến đổi khí hậu.
Các tiêu chuẩn và hệ số phát thải đối với các sản phẩm kinh doanh cũng đang được hình thành trong quá trình này. Điều này đòi hỏi sự hợp tác giữa doanh nghiệp và cơ quan chính phủ để thiết lập và thực hiện các tiêu chuẩn cụ thể cho từng lĩnh vực và ngành nghề.
Việc hình thành thị trường carbon không chỉ có lợi ích cho môi trường mà còn giúp tạo cơ hội cho doanh nghiệp phát triển công nghệ giảm phát thải và thúc đẩy một nền kinh tế trung hòa carbon. Việt Nam đang tiến gần hơn đến mục tiêu giảm phát thải và đóng góp vào cuộc chiến toàn cầu chống biến đổi khí hậu. Việc hình thành thị trường carbon là bước quan trọng trong hành trình này và sẽ cung cấp nhiều cơ hội quý báu cho đất nước.
Mua Tín Chỉ Carbon Không Đồng Nghĩa Với Phát Thải Tự Do
Chuyên gia định giá carbon, TS Trương An Hà, thuộc Tổ chức Sáng kiến về chuyển dịch năng lượng Việt Nam, đã đưa ra cảnh báo quan trọng: việc mua tín chỉ carbon không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với việc thoải mái phát thải khí nhà kính. Trong một số quốc gia, doanh nghiệp không được phép sử dụng tín chỉ carbon mua trên thị trường tự nguyện để bù đắp lượng phát thải vượt quá hạn ngạch, đặc biệt trên thị trường bắt buộc.
Chẳng hạn, thị trường trao đổi hạn ngạch ETS tại châu Âu đã phải đối mặt với những thách thức lớn khi nguồn cung cấp tín chỉ carbon tăng mạnh, dẫn đến giảm mạnh giá trị của chúng. Điều này đã ảnh hưởng tiêu cực đến động lực đầu tư vào công nghệ giảm phát thải của các doanh nghiệp. Có vẻ rằng EU đã nhận ra vấn đề này và loại bỏ quy định này trong giai đoạn 4 của thị trường (2021-2030), cho phép doanh nghiệp mua tín chỉ carbon để đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải chung, nhưng không để bù đắp cho hạn ngạch phát thải.
Tại Việt Nam, Điều 19 Nghị định 06/2022/NĐ-CP đặt ra một số quy định liên quan đến việc sử dụng tín chỉ carbon từ các dự án thuộc các cơ chế trao đổi và bù trừ tín chỉ carbon. Tuy nhiên, vẫn giới hạn lượng tín chỉ được sử dụng và không được vượt quá 10% tổng số hạn ngạch phát thải được phân bổ. Điều này phản ánh cam kết của Việt Nam đối với việc giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt trong bối cảnh nước này đã gửi Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) đến Liên hiệp quốc với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050.
Tiềm Năng Hàng Triệu USD Từ Tín Chỉ Carbon Rừng Việt Nam
Bên cạnh vấn đề quản lý phát thải khí nhà kính, tiềm năng kinh tế của tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam là một khía cạnh đáng chú ý. Mỗi năm, Việt Nam có khả năng bán ra thị trường thế giới 57 triệu tín chỉ carbon rừng với giá khoảng 5 USD/tín chỉ (tương đương 1 tấn CO2). Điều này có tiềm năng mang về hàng trăm triệu USD cho Việt Nam. Theo PGS-TS Phạm Văn Điển, Hiệu trưởng Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, tiềm năng CO2 rừng ở Việt Nam là rất lớn và các tổ chức quốc tế như Emegent, SK, Quỹ Khí hậu xanh (GCF) đã bắt đầu chương trình đầu tư, môi giới, mua bán CO2 rừng.
Tuy nhiên, để phát triển thị trường CO2 rừng, Việt Nam cần phải hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng tiêu chuẩn Việt Nam về carbon theo hướng phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Cần tiếp tục đo tính, giám sát và thẩm định lượng giảm phát thải và tăng hấp thụ khí nhà kính trong lĩnh vực lâm nghiệp. Ngoài ra, sự tích cực của các địa phương, chủ rừng, các thành phần kinh tế trong việc hưởng ứng “Chương trình lâm nghiệp tăng trưởng xanh” và “Kế hoạch hành động Glasgow” cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thị trường này.
Nguồn: SàiGònGiảiPhóng