Bộ Công Thương đã có Quyết định số 950/QĐ-BCT ban hành tiêu chí điểm giới thiệu và bán sản phẩm thuộc Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2023-2025.
Tiêu chí này là cơ sở để lựa chọn, xây dựng các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP nhằm quảng bá, đẩy mạnh tiêu thụ, thúc đẩy sản xuất, phát triển làng nghề, sản phẩm là đặc sản vùng miền, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm có tiềm năng, lợi thế của địa phương.
Vị trí điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP
Điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP được đặt tại các vị trí có giao thông thuận lợi, đông người qua lại, tập trung nhiều khách du lịch, khu dân cư đông đúc, đáp ứng một trong các tiêu chí sau: Tại khu vực các cửa hàng ở nhà ga, sân bay, bến xe, bến tàu; các trạm, điểm dừng, nghỉ trên cao tốc, quốc lộ; tại các trung tâm thương mại, siêu thị, chợ; tại các cửa hàng trong khu du lịch, nhà hàng, khách sạn; tại các khu vực làng nghề, làng nghề truyền thống; tại các khu trung tâm dịch vụ thương mại cấp huyện, xã, các khu, cụm công nghiệm; tại các trung tâm hội chợ, triển lãm, giới thiệu sản phẩm; tại các Bưu cục/Bưu điện văn hóa xã trên mạng lưới bưu chính công cộng.
Tiêu chí về sản phẩm tại các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP
Quyết định cũng nêu rõ các tiêu chí về chủng loại sản phẩm tại các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP.
Sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường, phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng, quy định của pháp luật về an toàn đối với sức khỏe người tiêu dùng và môi trường, đáp ứng một trong các tiêu chí sau:
– Sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên theo Bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP được Thủ tướng Chính phủ ban hành.
– Sản phẩm trong danh mục sản phẩm chủ lực của tỉnh.
– Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm nông nghiệp nông thôn tiêu biểu.
– Sản phẩm là đặc trưng, đặc sản, tiềm năng, lợi thế của địa phương, vùng miền do Sở Công Thương lựa chọn.
Sản phẩm tại điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP phải có tên, bao bì, xuất xứ và ghi nhãn hàng hóa sản phẩm theo quy định của pháp luật; có mã số, mã vạch đối với những loại sản phẩm có thể đăng ký mã số, mã vạch để thuận tiện cho công tác quản lý và giám sát của khách hàng.
Đối với sản phẩm nông sản thực phẩm phải đáp ứng các quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm và các quy định pháp luật khác. Sản phẩm phải được niêm yết giá bán, thể hiện rõ ràng trên nhãn sản phẩm, bao bì sản phẩm hoặc được niêm yết tại giá hàng, quầy hàng, điểm kinh doanh…
Năm 2018, cặp đôi Ngãi – Thi quyết định trở về Trà Vinh. Thành lập Công ty TNHH Trang trại Trà Vinh (Sok Farm) để khởi nghiệp bằng mật hoa dừa.
Sau khi tốt nghiệp đại học và lập gia đình là Phạm Đình Ngãi (quê Đồng Tháp). Giảng viên khoa điện trường Cao đẳng Cao Thắng (TP.HCM). Còn vợ là chị Chal Thi người Khmer, kỹ sư công nghệ thực phẩm. Là nhà tư vấn R&D cho các doanh nghiệp về công nghệ thực phẩm.
Hai vợ chồng anh Phạm Đình Ngãi và Thạch Thị Chal Thi thành công với nghề mát xa hoa dừa.
Bỏ phố về quê khởi nghiệp “mát xa hoa dừa”
Nhịp sống đô thị tấp nập, công việc bận rộn khiến nhiều người ao ước. Nhưng đến năm 2018, cặp đôi quyết định trở về Trà Vinh, quê hương của Chal Thi. Thành lập Công ty TNHH Trang trại Trà Vinh (Sok Farm) để khởi nghiệp từ mật hoa dừa. Đó là thời điểm giá dừa giảm sâu, nông dân không bán được dừa. Trong đó có vườn dừa 2ha của bố Chal Thi.
Mật hoa dừa là sản phẩm truyền thống của người Khmer ở Trà Vinh. Bằng kỹ thuật xoa bóp và lấy mật, người Khmer đã sản xuất ra sản phẩm mật dừa dùng để thay thế đường mía và mật ong.
Cứ 25 ngày cây dừa sẽ ra một chùm hoa và sẽ cho mật liên tục trong 25 ngày. Tương đương 25 – 30 lít mật dừa tươi. Mô hình trồng dừa lấy mật giúp tăng giá trị kinh tế gấp 3-5 lần cho những gia đình trồng dừa hiện nay.
Phạm Đình Ngãi giờ đã có thể leo cây và hứng mật hoa dừa như người bản địa.
Chia sẻ thú vị xung quanh câu chuyện bỏ phố về quê khởi nghiệp
Tại talkshow “Làm giàu tử tế” do CLB Startup Khánh Hòa tổ chức ngày 5/11, vợ chồng Phạm Đình Ngãi – Chal Thi đã có những chia sẻ thú vị xung quanh câu chuyện khởi nghiệp của hai vợ chồng.
“Trong tiếng Khmer, Sok có nghĩa là hạnh phúc, bình yên. Tôi muốn mang đến những sản phẩm giúp người nông dân, người bán hàng và người tiêu dùng cảm thấy hạnh phúc, Sokfarm ra đời với mục tiêu như vậy”, Chal Thi mở đầu buổi chia sẻ.
Phạm Đình Ngải đã từng suy nghĩ rất nhiều về việc duy trì “một chân” là giảng viên của trường. Nhưng cuối cùng là mong muốn bước ra khỏi vùng an toàn. Khiến anh quyết định nghỉ dạy hoàn toàn.
Mượn sổ đỏ của bố vợ để thế chấp, vay ngân hàng. Cặp đôi đã tự đặt mình vào thế buộc phải thành công vì không còn đường lui.
Mất gần 2 năm nghiên cứu sản phẩm và thăm dò thị trường, đến tháng 9/2020 Sokfarm mới có sản phẩm đầu tiên. Đến nay, mật hoa dừa của Sokfarm đã có mặt tại hơn 20 tỉnh, thành trên cả nước. Phân phối chủ yếu tại Hà Nội và TP.HCM. Đặc biệt, năm 2021 công ty đã chinh phục được 3 thị trường nước ngoài. Hà Lan, Nhật Bản và Campuchia.
Hiện Sokfarm đã nghiên cứu thành công và đưa ra thị trường 6 sản phẩm từ mật hoa dừa. Bao gồm: Nước uống mật hoa dừa, , Mật hoa dừa cô đặc, Dấm mật hoa dừa, Đường hoa dừa., Cider mật hoa dừa, Cacao mật hoa dừa.
Cần nắm bắt cơ hội ngay khi có thể
Ngay từ sản phẩm đầu tiên vào tháng 9/2019, cặp đôi đã xác định Nhật Bản là thị trường tiềm năng. Vì vậy, bất cứ khi nào có cơ hội giao tiếp với người Nhật, họ đều tận dụng để tiếp cận.
Để vào được thị trường Nhật Bản, sản phẩm phải đáp ứng 324 tiêu chí về thuốc bảo vệ thực vật. Quá trình chờ kết quả xét nghiệm diễn ra vô cùng sôi nổi. Và kết quả là, sản phẩm đã vượt qua quá trình kiểm tra nghiêm ngặt ngay lần đầu tiên. Tuy nhiên, từ khi đặt chân vào thị trường này, anh Ngãi cũng rút ra được bài học kinh nghiệm. Có thể giúp các công ty khởi nghiệp khác.
“Ngãi không có kinh nghiệm gì về xuất khẩu, nên theo kinh nghiệm của mình, nếu muốn thành công thì phải làm việc với các đơn vị logistic có cả văn phòng tại Việt Nam và Nhật Bản. Họ hiểu các quy trình thủ tục tại Nhật Bản nên sẽ giúp mình thuận lợi hơn, họ cũng biết chắc sản phẩm của mình có thể xuất khẩu hay không”, anh Ngãi chia sẻ.
Những thách thức khi thâm nhập thị trường Nhật Bản
Bước đầu, phía Hải quan Nhật Bản xác định sản phẩm là nước uống. Nhưng Phạm Đình Ngãi đã giải thích thành công và thuyết phục hải quan chấp nhận. Đây là sản phẩm cô đặc, không phải dạng uống. Nhờ đó, , sản phẩm của Sokfarm được thông quan dễ dàng hơn.
“Việc người Nhật phản hồi mật hoa dừa giúp món ăn của họ tinh tế, tròn vị hơn khiến mình trở nên tự tin hơn. Hiện mỗi tháng Sokfarm thu mua 20 tấn mật hoa dừa tươi từ các hộ nông dân. Từ đó có 3 tấn sản phẩm được đưa ra thị trường. Con số này còn khiêm tốn, nhưng mỗi ngày cố một chút, mình tin mọi việc sẽ cải thiện”, ông Phạm Đình Ngãi nói.
Tuy nhiên, Ngãi chia sẻ, ban đầu startup chỉ nghĩ sản phẩm hướng đến người bị tiểu đường. Tuy nhiên, đến nay 80% khách hàng của Sokfarm là các bà nội trợ, họ mua hoa mật dừa để thay thế đường mía và mật ong.
Anh Phạm Đình Ngãi và công nhân đi thu mật hoa dừa.
Khởi nghiệp gắn với xây dựng “ngân hàng tình cảm”
Để hình thành nên Sokfarm ngày nay. Bí quyết của hai vợ chồng là xác định giá trị cốt lõi của doanh nghiệp ngay từ những ngày đầu thành lập. Từ đó lan tỏa đến các đại lý, công nhân, nông dân làm việc với Sokfarm. Tất cả dựa trên 3 yếu tố: Sáng tạo, bền vững, cộng đồng.
“Công việc này giúp nông dân cải thiện sinh kế trên chính quê hương mình. Chỉ với 20 cây dừa, người nông dân có thể thu về 4-6 triệu đồng/tháng từ việc lấy mật. Quá trình sản xuất sản phẩm cũng sử dụng rất ít nhiên liệu, nông dân phải cam kết không sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ”, Chal Thi nói.
Theo quan niệm của nhiều người trong xã hội hiện nay, vợ chồng không nên cùng nhau khởi nghiệp. Nhưng sự phân chia rõ ràng trách nhiệm gánh vác trong công việc. Tình yêu, sự đồng cảm và những điểm mạnh bổ sung cho nhau. Đó cũng là bí quyết khởi nghiệp của cặp vợ chồng này.
“Năm 2018 bọn mình cùng nhau khởi nghiệp, đúng thời điểm dư luận xôn xao vụ li hôn của một đôi vợ chồng giàu có nổi tiếng. Thế là mọi người nói “tụi bay làm làm chung với nhau làm chi, sau này cũng giống như vậy”, Chal Thi nhớ lại ngày mới khởi nghiệp. “Rồi một anh giảng viên Đại học nói với anh Ngãi trước mặt mình: “Con nhỏ đó (Chal Thi – PV) biết gì mà giao việc cho nó”, nhưng mình không hề cự cãi, đó là do hình ảnh của mình khiến họ có góc nhìn như vậy mà thôi”, Chal Thi kể thêm.
Sokfarm giành giải Quán quân cuộc thi “Thanh Niên nông thôn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo” năm 2020.
Bổ sung thêm ý của vợ, Phạm Đình Ngãi nói: “Đây là những “mẹo” mà các các cặp vợ chồng cùng làm startup có thể áp dụng, dù không đúng 100%. Đầu tiên, để công việc suôn sẻ mà không dẫm chân lên nhau. Mình chia sẻ rõ ràng ai mạnh mảng nào thì làm mảng đó”.
Tại Sokfarm, Phạm Đình Ngãi phụ trách nhà máy, kỹ thuật, tài chính, marketing và đối ngoại. Trong khi Chal Thi với thế mạnh của một người làm nghiên cứu. Phụ trách công tác nghiên cứu, phát triển sản phẩm, vùng nguyên liệu, kết nối mọi người trong công ty.
“Nói chung hai vợ chồng mỗi người phụ trách một lĩnh vực mình có thế mạnh, nước sông không phạm nước giếng”, Chal Thi vui vẻ đùa.
Vợ chồng cùng nhau khởi nghiệp, một người làm công nghệ nên bị kỷ luật. Trong khi người kia lại mạnh mẽ bao dung và chia sẻ, khi có vấn đề cần giải quyết. Họ phải dựa trên những giá trị cốt lõi đã vạch ra sẵn mới khởi nghiệp thành công và gây dựng nên Sokfarm như ngày hôm nay.
Đà lạt đã vào thu, từng cơn gió miên man thổi căng tràn khắp các vùng đồi và thung lũng. Những con đường dã quỳ đã bắt đầu vàng rực theo bước chân người len lỏi vào những rẫy cà phê đang chuẩn bị cho những tháng cuối đón chờ mùa thu hoạch. Phía lưng chừng đồi, những bóng cây lêu khêu với những cành khô trụi lá cũng bắt đầu lấm tấm những sắc vàng xen lẫn đỏ. Mùa hồng* cũng đến rồi, những quả hồng đầu tiên đã chuyển đỏ. Và đó cũng chính dấu hiệu mùa chim chóc từ khắp nơi trở về Đà Lạt, ríu rít chuyền cành thưởng thức những quả ngọt đầu tiên kết tinh từ đất lành ban tặng.
Ở xa xa, cách trung tâm Đà Lạt khoảng hai mươi lăm cây số, một thị trấn nhỏ ở độ cao 1600m cũng đang trở nên tất bật. Những người nông dân ở Cầu Đất lại tất tả cho mùa vụ hồng mới trong nỗi mừng lo xen lẫn. Trong thần thoại Hy Lạp, những trái hồng chín được ví như những viên rubi đỏ mộng treo lủng lẳng trên cành, đó là biểu tượng của thứ hoa quả của thần linh. Thế mà có những lúc thứ trái cây ngon lành ấy giá chỉ còn ba, bốn nghìn một kí, người dân bỏ hoang không hái. Một màu đỏ buồn hắt hiu trải khắp thung lũng, sườn đồi. Giữa tiếng chim hót ríu rít, tươi vui là nước mắt người nông dân chan chứa.
TẢN MẠN HỒNG TREO GIÓ CẦU ĐẤT, ĐÀ LẠT
Cách đây năm, sáu năm trước, một nhóm nông dân Đà Lạt hiền hòa hăm hở sang Nhật để học và nhận chuyển giao công nghệ làm hồng truyền thống của người Nhật từ chương trình hợp tác Việt Nhật do tổ chức Jica tài trợ. Và từ đó tới nay, nghề làm Hồng treo gió bắt đầu, đánh dấu cho một bước chuyển mình mới, làm phong phú và tăng thêm giá trị cho kho tàng đặc sản ngon lành của mảnh đất đặc biệt này.Những trái hồng trứng hay hồng vuông đồng được tuyển chọn kĩ, vì đây là những loại hồng thích hợp nhất, trái vừa đủ độ chín sau đó qua các công đoạn gọt, sấy , treo gió, mát xa và hông gần một tháng mới trở thành món Hồng treo gió ngon tuyệt hảo. Thực kì lạ, những trái hồng vàng ươm căng mộng mới treo lên đôi lúc còn rất chát** nhưng đến khi thành phẩm, vị chát đó mất hẳn thay vào đó là một vị ngọt rất đặc trưng.
Có lẽ Đà Lạt nói chung và Cầu Đất nói riêng việc làm Hồng treo gió có phần phức tạp và khó khăn hơn so với nhiều nơi khác trên thế giới. Bởi vì Cầu Đất ‘ lên sương mù, xuống mù sương’ và cũng bởi vì những cơn mưa thường xuyên bất chợt làm độ ẩm ở đây luôn rất cao nên việc những mẻ hồng đang gần thu hoạch lại phải đổ bỏ vì nấm mốc là điều thường thấy. Đặc biệt ở các hộ dân làm nhỏ lẻ những nơi không đủ điều kiện để đầu tư nhà màng đảm bảo và điều chỉnh được nhiệt độ, độ ẩm cũng như xử lí mốc trong không khí trong quá trình làm hồng treo gió***.Thế mới biết nghề làm hồng treo gió Cầu Đất không phải dễ dàng gì mà cũng lắm gian truân. Năm, sáu kí tươi mới được một kí Hồng treo gió nếu thuận lợi, còn đôi khi cả mùa cũng không lãi được bao nhiêu. Nhưng thành quả lại là những sản vật tuyệt phẩm làm lay động biết bao nhiêu con người sành ăn.
Hồng treo gió vỏ dai nhưng thật là mềm mại, từng trái hồng co lại màu hổ phách xé ra bên trong ứa từng giọt mật quyến rũ, mang trong mình một vị ngọt thanh cao ăn mãi không biết chán. Vị ngọt đó cứ luyến lưu mãi trong vòng họng, nhẹ nhàng tan chảy như thức tỉnh mọi giác quan. Hồng treo được bảo quản lạnh, để càng lâu màu sắc càng biến chuyển, những lớp phấn trắng bắt đầu xuất hiện đôi lúc nhiều người lầm tưởng là nấm mốc nhưng thực ra đó chính là những lớp phấn đường tự nhiên bên trong trái hồng kết tinh lại rồi hiện lên như lớp áo trắng tinh khôi, thuần khiết. Đối với nhiều người thì đây mới chính là thời điểm ngon nhất của Hồng treo gió.
Nghề làm Hồng treo gió kì thực đã có lịch sử rất lâu đời, thậm chí cả nghìn năm tuổi. Ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc hay Việt Nam tuy phương pháp làm có sự khác biệt đôi chút do tính chất thổ nhưỡng, điều kiện công nghệ cũng như các giống hồng bản địa khác nhau nhưng tựu chung giống nhau ở điểm đó là Hồng treo gió chính là sản vật tuyệt hảo kết tinh từ đất lành chất chứa bao tình cảm, tâm huyết của những con người làm ra nó.
Nhấp một ngụm trà, nhâm nhi một trái hồng giữa tiết trời se lạnh khi dịp Tết đến Xuân về, đôi lúc chỉ muốn cảm giác này cứ kéo dài ra thêm mãi.
Tìm hiểu thêm về sản phẩm được đội ngũ Foodmap khảo sát:
(*) Hồng là cây họ thị lưỡng tính, tiếng Anh là persimmon hay Sharon fruit, tiếng Nhật là kaki (柿) và có nhiều loại. Khoảng tháng năm cây ra hoa rồi kết quả, đến mùa thu thì bắt đầu chín, sắc chuyển sang đỏ dần. Cây hồng có nhiều lợi ích, ở Nhật người ta lấy lá sắc uống thay trà, gỗ thì làm đồ gia dụng, quả thì ăn sống hoặc sấy khô. Quả hồng tươi rất nhiều vitamin A và C.
(**) Quả hồng sống chát là do chứa nhiều chất tannin nên còn được dùng làm thuốc chống mốc. Chất tanin sẽ chuyển thành đường khi quả chín nên quả càng chát thì sẽ càng ngọt về sau.
(***) Do có nhiều nguy cơ bị nấm mốc nên người dân thường rất hay ‘xông’ lưu huỳnh để loại bỏ nấm mốc. Về phương pháp làm thì không có gì sai vì ở Nhật quy trình làm vẫn có thể xông lưu huỳnh hữu cơ để diệt nấm mốc, đây cũng là cách làm phổ biến để lưu trữ các loại dược liệu và thảo mộc trên thế giới với liều lượng cho phép ( Lưu huỳnh hữu cơ vẫn nằm trong danh mục các chất trong tiêu chuẩn Organic USDA của Mỹ cho phép với liều lượng hợp lí ) nhưng thực tế nhiều người lạm dụng quá mức và thậm chí dùng lưu huỳnh vô cơ. Đây là điều có thật và cũng là sự việc đáng buồn.
