TÓM TẮT KẾ HOẠCH
Thị Trường Cà Phê Robusta: Tầm Nhìn Và Thách Thức
Trải qua một chuỗi thập kỷ ấn tượng, thị trường cà phê Robusta (chủng C. canephora) đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kinh ngạc, từ 25% lên 40% trong vòng 30 năm qua. Sự tăng trưởng này không chỉ đóng góp một tỷ trọng lớn vào tổng mức tăng trưởng hiện nay mà còn dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai, đặc biệt là tại các thị trường tiêu thụ cà phê Robusta, nơi có tốc độ tăng trưởng cao nhất và dân số trẻ nhất.
Robusta, dường như, sẽ tiếp tục trụ vững trong thời gian tới. Tuy nhiên, thị trường sản xuất và tiêu thụ cà phê Robusta vẫn đang ở giai đoạn sơ khai. Dữ liệu từ Catalog về Robusta của Tổ chức Nghiên cứu Cà phê Thế giới (WCR) chỉ ra rằng “đa dạng di truyền của cà phê Robusta lớn hơn nhiều so với Arabica”. Nhiều biến thể gen của Robusta vẫn chưa được khai phá hết, đặc biệt là những đặc điểm liên quan đến chất lượng cà phê.
WCR hiện đang tích cực nghiên cứu về tiềm năng cải thiện giống cà phê Robusta. Cuộc họp tại Trung tâm Đổi mới Lavazza ở Turin, Ý, vào tháng 4 năm 2023, với sự tham gia của các nhà thu mua cà phê Robusta lớn, đã đặt ra một diễn đàn quan trọng. Cuộc thảo luận không chỉ tập trung vào chất lượng cà phê Robusta mà còn chuyển hướng đến những thách thức và cơ hội trong sản xuất, cung cấp và nhu cầu.
Như vậy, thị trường cà phê Robusta không chỉ là một câu chuyện về tăng trưởng mạnh mẽ mà còn là cuộc đối mặt chân thực với những thách thức và cơ hội, hứa hẹn sẽ làm thay đổi cả bối cảnh sản xuất và tiêu thụ cà phê toàn cầu.
Cuộc thảo luận đã đặt ra một loạt các thách thức đối với tương lai của cà phê Robusta, bao gồm sự khan hiếm nguồn cung, giảm lượng nông dân tham gia sản xuất, cần thiết phải củng cố tính đa dạng nguồn gốc, và duy trì ổn định chất lượng. Đồng thời, nhận thức về cà phê Robusta vẫn còn thấp ở một số thị trường tiêu thụ, và sự thiếu hỗ trợ thể chế làm giảm khả năng cải thiện sản xuất và mở rộng ra các vùng mới sản xuất cà phê Robusta. Áp lực pháp lý liên quan đến nạn phá rừng và nguồn hóa chất đầu vào cũng đang tạo ra những thách thức đáng kể.
Tuy nhiên, cuộc thảo luận cũng đã nhìn nhận một loạt cơ hội quan trọng. Có tiềm năng đa dạng hóa thị trường và phân khúc mạnh mẽ hơn, không chỉ ở các phân khúc hòa tan, rang/pha trộn và đặc sản. Việc cải thiện tính nhất quán và đưa ra những hương vị mới có thể nâng cao giá trị của cà phê Robusta trong thị trường. Cải tiến sản phẩm và hệ thống sản xuất, như sự kết hợp nông lâm, sử dụng cây che bóng, nông nghiệp tái canh, xen canh, đều là những cơ hội giúp tối ưu hóa sản lượng và lợi nhuận cho nông dân. Điều này cũng tạo điều kiện cho sự đổi mới trong ngành cà phê Robusta, giúp nâng cao bền vững và hiệu suất.
“KHÔNG NẮM BẮT ĐỔI MỚI ĐỒNG NGHĨA CHẤP NHẬN THỤT LÙI”
Các nhà mua cà phê đặt tâm điểm vào việc nâng cao lợi nhuận cho nông dân, khuyến khích họ chuyển hướng hoặc tập trung vào sản xuất cà phê Robusta để đáp ứng nhu cầu tăng cao của thị trường. Tuy nhiên, họ cũng nhận thức rằng nhu cầu cho cà phê ở phân khúc giá thấp vẫn sẽ tiếp tục mạnh mẽ. Cuộc thảo luận đã thống nhất ý kiến về tầm quan trọng của việc duy trì sự đa dạng về nguồn gốc để giảm thiểu rủi ro kinh doanh, đặc biệt là trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu có thể xảy ra.
Những nhà mua cà phê tỏ ra lạc quan về tương lai của thị trường cà phê Robusta và thấy tiềm năng đổi mới sẽ mang lại cơ hội mới cho nông dân và ngành công nghiệp cà phê nói chung. Họ đồng lòng rằng trong vòng 10 năm tới, thị trường sẽ trở nên đa dạng hơn với hạt Robusta chất lượng cao, mở ra nhiều cơ hội kinh doanh có giá trị gia tăng và sự chấp nhận tích cực hơn từ phía người tiêu dùng đối với cà phê Robusta.
NHU CẦU CỦA THỊ TRƯỜNG
Sự gia tăng về nhu cầu đang đưa đến sự xuất hiện của nhiều thị trường mới cho cà phê Robusta, mặc dù đa số vẫn đang ở giai đoạn phát triển. Sự tăng trưởng nhu cầu tiếp tục được chứng kiến ở ba phân khúc chính, bao gồm cà phê hòa tan, cà phê rang/pha trộn và cà phê đặc sản. Cà phê hòa tan, đặc biệt là, đã ghi nhận mức tăng đáng kể, với nhiều nhà cung ứng gặp khó khăn về nguồn cung cà phê Robusta chất lượng cao (như cà phê R2) trong thời gian qua.
Robusta hòa tan ở phân khúc giá thấp, được ưa chuộng chủ yếu tại thị trường nội địa châu Á do giá thành thấp. Tuy nhiên, ngành công nghiệp hòa tan đang trải qua sự đa dạng hóa để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về cà phê hòa tan chất lượng cao từ tầng lớp trung lưu. Điều này tạo ra nhiều cơ hội quan trọng cho các thị trường chuyên biệt, có khả năng đáp ứng yêu cầu đặc biệt từ mỗi thị trường và su hướng có nhiều lựa chọn của người tiêu dùng.
Xu hướng tiêu dùng hiện đang thể hiện sự không đồng đều trên thị trường cà phê. Mặc dù Robusta đang được ưa chuộng tại Ý, Đông Âu và Đông Nam Á, nhưng ở Mỹ và một số khu vực khác tại Châu Âu, tình hình lại ngược lại. Danh tiếng không tốt của Robusta chủ yếu xuất phát từ quan điểm rằng nó là loại cà phê chất lượng thấp, có hương vị đắng gắt, và thường bị áp đặt bởi chiến lược quảng bá nổi tiếng của cà phê Arabica, được xem là sản phẩm cao cấp và chất lượng vượt trội.
Tuy nhiên, trong buổi thảo luận, các thành viên đã tham chiếu đến một thử nghiệm mù quáng, trong đó người tiêu dùng tham gia “test mù” khi uống cà phê pha từ Robusta không nhận ra và không có ấn tượng xấu về loại cà phê này. Hơn nữa, các khảo sát thị trường cũng đã chỉ ra xu hướng ưa chuộng vị ngọt hơn vị đắng trong phân khúc người tiêu dùng trẻ. Điều này đặt ra một mục tiêu quan trọng để cải thiện cà phê Robusta, vì ở một số phân khúc thị trường khác, giá trị chất lượng và chi phí bình ổn vẫn là yếu tố cần chú ý.
Thị trường đang chứng kiến sự chấp nhận tích cực đối với việc sử dụng cà phê Robusta chất lượng cao cho các sản phẩm cà phê đặc sản. Bước tiến tích cực này đóng vai trò quan trọng trong chiến lược tiếp thị cho Robusta, giúp vượt qua những rào cản mà người tiêu dùng trước đây thường đặt ra.
Mặc dù một số đội ngũ marketing của các thương hiệu tại Hoa Kỳ và một số khu vực ở Châu Âu có lo ngại rằng việc tiết lộ việc sử dụng hạt Robusta có thể ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu, nhưng nói chung, những đội ngũ tìm nguồn cung ứng và kiểm soát chất lượng lại rất linh hoạt trong việc sử dụng hạt Robusta để phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, đội ngũ tiếp thị vẫn giữ vững quan điểm phủ nhận về việc này. Do đó, vai trò của người mua trở nên quan trọng để thay đổi nhận thức của những người làm marketing về cà phê Robusta và mở rộng tầm ảnh hưởng của những thay đổi nhận thức này đến toàn bộ công chúng.
CUNG ỨNG
Tình trạng khan hiếm nguồn cung cà phê Robusta trong suốt ba năm gần đây đang và sẽ tiếp tục là một mối lo ngại lớn trong ngành. Chỉ trong vòng hai thập kỷ tới, dự kiến ngành cà phê sẽ phải đối mặt với tình trạng thâm hụt lên đến 25 triệu bao cà phê, trong đó có hơn một nửa là cà phê Robusta. Đối với thị trường xuất khẩu, nhu cầu cho các hạt cà phê cao cấp (R2 trở lên) đang chiếm ưu thế và áp đảo nguồn cung. Với nhiều dự báo về tác động khó lường của biến đổi khí hậu đối với sản xuất cà phê, đặc biệt là Robusta, người mua đang thể hiện mức quan tâm cao đối với việc tăng cường nguồn cung trong tương lai. Tình hình này đặt ra một thách thức lớn đối với ngành công nghiệp cà phê, yêu cầu sự đổi mới và ổn định trong quản lý nguồn cung để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và đối mặt với những thách thức từ biến đổi khí hậu.
Duy trì sự đa dạng về nguồn gốc hiện đang là ưu tiên hàng đầu, tuy nhiên, vấn đề hạn chế về năng suất đang thu hút sự chú ý đặc biệt. Mặc dù nhu cầu cho cà phê Robusta đang tăng cao, số lượng quốc gia sản xuất Robusta lại ngày càng giảm. Gánh nặng về nguồn cung đặt lên hai đầu lớn là Việt Nam và Brazil, điều này đang tạo ra một vấn đề không thể tránh khỏi – cơ hội thương mại giảm sút và rủi ro về nguồn cung ngày càng tăng cao.
Giải pháp cho việc duy trì sự đa dạng của nguồn cung theo hướng bền vững vẫn chưa rõ ràng. Brazil đang chuyển hướng một phần lớn nguồn cung Robusta của mình để đáp ứng nhu cầu trong nước, điều này đang gây lo ngại về tương lai dài hạn của ngành sản xuất cà phê Robusta tại Việt Nam. Một số nông dân đã chuyển từ trồng cà phê sang trồng rau, cây ăn trái và các loại cây trồng khác có lợi nhuận cao hơn.
Các quốc gia khác ngoài Brazil và Việt Nam đang gặp khó khăn đối diện với thách thức dai dẳng trong việc tăng sản lượng và mở rộng diện tích sản xuất, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ phá rừng. Mặc dù có thể tận dụng một số vùng đất đang trồng cà phê Arabica hiện tại hoặc vùng đất cận biên để chuyển đổi sang trồng cà phê Robusta, nhưng đây là một quá trình lâu dài và tốn kém, đòi hỏi nhiều nguồn đầu tư lớn. Trong thập kỷ qua, Uganda là nước sản xuất cà phê Robusta lớn duy nhất nhận đầu tư từ chính phủ để tăng sản lượng phục vụ xuất khẩu. Indonesia, một trong những quốc gia sản xuất Robusta lớn, cũng đang gặp khó khăn trong việc tăng năng suất.
Lào, Thái Lan, Mexico, Nicaragua, và Colombia đã thực hiện các chiến lược tái đầu tư nhằm thiết lập hoặc mở rộng sản xuất cà phê Robusta. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, chưa có sự tạo ra một nguồn cung đáng kể để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. Mặc dù vậy, hy vọng vẫn được đặt vào những nỗ lực của những quốc gia này từ phía người tiêu dùng.
Đề cao lợi nhuận của nông dân là điều cần thiết vì nó tác động trực tiếp đến mấu chốt làm người nông dân yên tâm duy trì nguồn cung ở hiện tại và cả trong tương lai dài hạn.
Áp lực pháp lý đang tạo ra thách thức đối với nông dân, nhà cung ứng và người mua trong ngành cà phê. Ngày càng nhiều hạn chế thương mại và áp lực pháp lý, đặc biệt là liên quan đến các vấn đề như ochratoxin, glyphosate, và nạn phá rừng, đều đang có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đáp ứng nhu cầu cà phê đang tăng cao. Mở rộng sản xuất ở vùng Amazon đang được xác định là một rủi ro thay vì là một tiềm năng.
Hệ thống canh tác mới đang trở thành xu hướng để đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng trong ngành cà phê. Nhiều quốc gia đang được khuyến khích chuyển đổi sang mô hình canh tác công nghiệp hóa hơn, như đã thực hiện ở Brazil. Điều này đòi hỏi sự sử dụng nguồn giống có năng suất cao, mật độ canh tác tăng cao, và quá trình thu hoạch được cơ giới hóa. Tuy nhiên, ở hầu hết các quốc gia, đặc biệt là ở những nơi có nhiều hộ sản xuất nhỏ, việc “dồn điền đổi thửa” là một chủ đề nhạy cảm về mặt chính trị mà nhiều nước sản xuất không quan tâm đến.
Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ hạn hán và áp lực nhiệt, đồng thời tạo ra sự mâu thuẫn giữa yêu cầu của ngành công nghiệp bền vững và các khía cạnh khác trong lĩnh vực nông nghiệp. Để giải quyết các thách thức này, cần có nỗ lực hơn nữa để tìm ra các giải pháp phù hợp cho canh tác cà phê Robusta, chẳng hạn như nông nghiệp tái canh, xen canh, hệ thống nông lâm kết hợp và giảm lạm dụng hóa chất đầu vào. Điều này không chỉ tăng lợi nhuận cho nông dân mà còn giảm tác động đến môi trường và tránh rủi ro về tính bền vững và uy tín thương hiệu.
NHU CẦU ĐỐI VỚI CHẤT LƯỢNG
Tính nhất quán trong chất lượng cà phê Robusta luôn là một thách thức đối với người mua, bất kể ở cấp độ nông trại hay trong quá trình rang xay. Mặc dù có nhiều tiềm năng để cải thiện điều này thông qua việc thiết lập các tiêu chuẩn chất lượng cao hơn, nhưng một trong những trở ngại tiềm ẩn là chi phí đi kèm với việc đạt được điều này.
Để đạt được tính nhất quán ở một mức độ nhất định, có thể tập trung vào cải thiện giống cây cà phê. Ví dụ, việc phát triển các dòng cây vô tính với kích thước chùm và thời gian chín tương đương có thể là một hướng tiếp cận hiệu quả. Điều này có thể giúp giảm biến động trong chất lượng sản phẩm và đảm bảo tính nhất quán của cà phê Robusta trên thị trường.
YẾU TỐ LÀM NÊN CHẤT LƯỢNG ROBUSTA LÀ GÌ?
Hương vị. Hiện nay, yêu cầu chính đối với hương vị của cà phê Robusta chủ yếu tập trung vào khái niệm “clean cup,” tức là mức độ trong trẻo và không lẫn mùi vị khác của cà phê. Tuy nhiên, với sự xuất hiện ngày càng nhiều của cà phê Robusta chất lượng cao và ổn định trên thị trường, có thể dự kiến một loạt hương vị mới sẽ được khám phá, tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh mới trong tương lai.
Một trong những hạn chế đối với sự chấp nhận của người tiêu dùng đối với cà phê Robusta là độ đắng gắt. Điều này đặt ra mối quan tâm về việc giảm vị đắng và tăng độ ngọt của cà phê. Tuy nhiên, tùy thuộc vào thị trường cụ thể, một số thị trường Robusta vẫn tập trung chủ yếu vào các đặc điểm thể chất của cà phê, như mức độ hạt bị lỗi và kích thước hạt, thay vì hương vị.
NHỮNG KHUYẾT ĐIỂM NÀO TÁC ĐỘNG LỚN NHẤT ĐỐI VỚI CHẤT LƯỢNG ROBUSTA?
Chia thành nhiều phân khúc thị trường. Khi nói đến nhu cầu về chất lượng, trong cuộc thảo luận, có sự đồng thuận rằng các nhà cải tạo giống không nên chỉ tập trung vào nhu cầu của một thị trường cụ thể mà thay vào đó cần phải đáp ứng đa dạng các thị trường chính.
KẾT LUẬN: TƯƠNG LAI VÀ VAI TRÒ ĐỐI VỚI VIỆC CẢI TẠO GIỐNG ROBUSTA
Trong hai thập kỷ tiếp theo, dự kiến sẽ có sự tăng trưởng và tiến triển đáng kể đối với thị trường cà phê Robusta. Điều này tạo ra cơ hội lớn để các phân khúc thị trường phát triển và mở rộng, nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn về duy trì nguồn cung nhằm đáp ứng số lượng lớn tương lai. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự cải thiện đáng kể về năng suất, mở rộng sản xuất cà phê Robusta vào các khu vực mới, và nỗ lực đa dạng hóa chất lượng. Trong bối cảnh này, sự đổi mới sẽ đóng một vai trò quan trọng, nhưng không tránh khỏi rủi ro trong quá trình phát triển thị trường. Các bên liên quan, từ nông dân đến nhà cung ứng, nhà rang xay và quốc gia sản xuất, đều phải chịu gánh nặng này. Việc chia sẻ rủi ro trở nên quan trọng hơn bao giờ hết trong chuỗi cung ứng.
Giai đoạn đầu đến cuối của chuỗi giá trị, người dẫn đầu luôn hứng chịu phần rủi ro trước tiên, dù là người nông dân hay doanh nghiệp.
Trong ngữ cảnh của sự đổi mới, cải tạo giống đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tăng năng suất, cải thiện chất lượng tổng thể và tạo ra sự khác biệt trong thị trường. Tuy nhiên, để đạt được thành công trong cải tạo giống của Robusta, cần sự hỗ trợ không chỉ từ quá trình đổi mới mà còn từ các chính sách thể chế và đầu tư vào nguồn gốc xuất xứ. Việc thành công của Robusta sẽ dựa trên sự kết hợp hiệu quả giữa đổi mới và hợp tác, đồng thời đòi hỏi sự hỗ trợ thể chế cho cả hai yếu tố này. Chỉ khi có sự kết hợp này, chúng ta mới có thể đạt được những kết quả có ý nghĩa và bền vững trong ngành cà phê Robusta.
Còn rất nhiều mặt cần phải nhìn nhận và cải tiến, chúng ta cần bước đi để khởi đầu. Đổi mới và rủi ro là phần tất yếu của mạo hiểm. Đối mặt với rủi ro lớn ta cần sự san sẻ đặc biệt là hợp tác của toàn ngành để những bước tiến nhiều hơn và xa hơn.
Nguồn: simexcodl.com