Không phân bón, không cắt tỉa, không cày xới, không diệt cỏ. Vừa bảo vệ môi trường vừa cho ra những trái cam sành ngọt thơm, có lẽ canh tác thuận tự nhiên chính là điểm sáng trong một nền nông nghiệp lạm dụng hóa chất. Tuy nhiên liệu có thể áp dụng hoàn toàn phương pháp này để canh tác cam tại Việt Nam hay không vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Hiểu về canh tác thuận tự nhiên
Canh tác thuận tự nhiên là hình thức canh tác bền vững, tuyệt đối tôn trọng các quy luật vận hành của tạo hóa và không tác động vào tự nhiên, để cây cam sành tự phát triển theo bản năng của mình. Có thể nói đây là một phương pháp “thiền” trong nông nghiệp, khi người nông dân…không làm gì cả.
Với triết lý “Muôn loài đều có khả năng phát triển và sinh trưởng theo cách của chúng”, canh tác thuận tự nhiên tin rằng cây cối hoàn toàn có thể sinh trưởng và phát triển mà không cần loài người chăm sóc. Vậy nên canh tác thuận tự nhiên sẽ nói “không” với việc cắt tỉa, cày xới đất, sử dụng thuốc diệt cỏ hay phân hóa học.
Liệu có thể áp dụng canh tác thuận tự nhiên cho trái cam sành Đất Việt?
Triết lý canh tác này đã truyền cảm hứng cho nhiều nhà nông để bắt tay vào sản xuất những loại trái cây an lành cho môi trường và người sử dụng. Tuy nhiên đa phần các nhà nông vẫn chưa thể áp dụng hoàn toàn 100% phương pháp thuận tự nhiên, vì cách canh tác này là hoàn toàn là “vô canh”, được xem là khá mạo hiểm và không phải ai cũng sẵn sàng phó thác mọi sự cho thiên nhiên.
Tuy nhiên triết lý này vẫn có đóng góp quan trọng trong nghề trồng cam sành tại Việt Nam, và người nông dân quyết định áp dụng phương pháp canh tác an toàn, giúp cây cam phát triển tốt và vẫn tạo ra sự cân bằng sinh học một cách bền vững.
Một số cách canh tác cam sành an toàn
Quản lý thảm cỏ để tạo mùn cho cây cam
Cỏ dại là nhân tố vô cùng quan trọng trong nông nghiệp, vừa giúp chống xói mòn đất, vừa là nguồn cung cấp phì nhiêu cho đất, nuôi sống hệ vi sinh vật, cung cấp dinh dưỡng cho cây cam sành. Bên cạnh đó, cỏ dại còn giúp giữ nước, giúp giảm việc tưới nước cho cây cam. Chính vì vậy, chỉ nên quản lý thảm cỏ để cỏ không mọc quá kiểm soát, chứ không cần phải cố gắng diệt cỏ.
Diệt trừ sâu bệnh bằng phương pháp “thiên nhiên” nhất
Canh tác thuận tự nhiên quan niệm “Không có côn trùng có hại”. Mọi sinh vật đều phải cùng nhau phát triển để tạo nên một hệ sinh thái đa dạng và phong phú.
Tuy nhiên với nghề nông ngày nay, diệt trừ sâu bệnh là một việc bắt buộc để đảm bảo năng suất. Thay vì sử dụng các loại hóa chất, thuốc trừ sâu độc hại, có thể sử dụng các loại thuốc trừ sâu bệnh hữu cơ được chế tạo từ các thành phần thiên nhiên lành tính hoặc dùng các phương pháp vật lý như bắt bằng tay, bẫy điện, đèn bẫy,….
Một phương pháp giúp bảo vệ trái cam sành khá nổi tiếng là sử dụng thiên địch, cụ thể là con kiến vàng. Kiến vàng thường xuyên xuất hiện tại các vườn cam, quýt. Nó giúp đuổi kiến đen, loại kiến làm cho trái cam bị sượng và mất nước. Kiến vàng còn có khả năng tiêu diệt rầy chổng cánh và sâu vẽ bùa trên lá cùng một số các loại côn trùng cắn phá cây cam khác như sâu, rệp, bọ xít,…
Không sử dụng các loại phân bón hóa học cho cây cam
Theo phương pháp thuận tự nhiên, đất đai sẽ phì nhiêu, màu mỡ nếu đảm bảo được chu kỳ sinh sống của các loại sinh vật. Việc sử dụng các loại phân bón hóa học sẽ khiến đất bị phụ thuộc vào hóa chất, từ đó trở nên bạc màu, cằn cỗi.
Với phương pháp canh tác an toàn, người nông dân trồng cam sành có thể sử dụng các loại phân xanh, phân chuồng, các loại phân bón sinh học có nguồn gốc thảo mộc và vi sinh tự nhiên để cung cấp chất dinh dưỡng cho đất.
Mua cam sành ngon, được canh tác an toàn ở đâu?
Đội ngũ Foodmap đã đi về các tỉnh miền Tây để tìm nguồn cam sành chất lượng, được canh tác an toàn. Tại mảnh đất Vĩnh Long trù phú, có những vườn cam xanh mướt sai trĩu quả rất ngon và lành.
Nhà nông nơi đây không sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu hóa học, thay vào đó là sử dụng các loại phân thuốc hữu cơ, men vi sinh lành tính từ thiên nhiên. Họ còn sử dụng phương pháp thiên địch để hạn chế các loại thuốc hóa học, việc hạn chế thuốc hóa học còn chính là điều kiện tiên quyết để kiến vàng sinh sôi và phát triển. Vòng lặp đó mở ra một chu trình canh tác bền vững cho nhà nông.
Những trái cam sành Vĩnh Long vì được canh tác tự nhiên mà không được bóng đẹp như những trái cam khác. Tuy nhiên ưu điểm nhận lại được là độ ngon, ngọt và sự an tâm cho người sử dụng.